دیجیتال مارکتینگ یا بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing) به زبانی ساده عبارت است از بازاریابی محصولات و خدمات در بستر دیجیتال که می‌تواند شامل تبلیغات، بازاریابی یا معرفی خدمات یک سازمان در بستر ابزارهای دیجیتالی مانند اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، وبسایت‌ها، وبلاگ‌ها و… باشد، در ادامه با همیار آی تی همراه باشید تا به طور کامل با دیجیتال مارکتینگ و تکنیک‌های نوین آن آشنا شویم.
این روزها دنیای بازاریابی و تبلیغات از روش‌های سنتی مانند تلوزیون، بیلبوردهای تبلیغاتی، کاتالوگ و نامه به روش‌های نوین و امروزی شامل اینترنت و فضای مجازی تغییر کرده است، اینگونه تبلیغات مزایای بسیاری نسبت به روش‌های سنتی دارند، ارزان‌ترند، همه‌گیر و در دسترس هستند، محدودیت مکانی و زمانی ندارند و در یک کلام می‌توانند ارزش آفرینی بسیار زیادی برای یک کسب و کار به همراه داشته باشند.
در این مقاله قصد داریم در ابتدا کمی با مفهوم دیجیتال مارکتینگ آشنا شده و سپس به بررسی مزایا و معایب این شیوه‌ی بازاریابی بپردازیم و در نهایت تکنیک‌های مختلف دیجیتال مارکتینگ را با هم بررسی کنیم، برای شروع بیایید در ابتدا کمی بیشتر با تاریخچه‌ی این موضوع آشنا شویم.
تاریخچه‌ی جالب شکل‌گیری بازاریابی دیجیتال
در اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی SoftAd Group متد تبلیغاتی جدیدی را برای چندین شرکت خودرو سازی به کار گرفت، آن‌ها فلاپی دیسک را جایگزین مجلات و بروشورهای تبلیغاتی کردند، به این صورت که مشتریان می‌توانستد در قالب انیمیشن و تصاویر متحرک امکانات و قابلیت‌های خودرو را ببینند و همچنین به صورت مجازی با آن خودرو رانندگی کنند.
بدین ترتیب آن‌ها می‌توانستند قبل از خرید خودرو کاملا آن را بررسی کرده و با اطلاعات کافی نسبت به خرید خود تصمیم‌گیری کنند، در حالی که چنین قابلیتی در تبلیغات سنتی وجود نداشت، اینگونه بود که اولین نمونه‌های دیجیتال مارکتینگ در دنیای امروزی ما شکل گرفت.
دیجیتال مارکتینگ چیست؟
همانطور که پیش‌تر نیز گفتیم، بازاریابی دیجیتال عبارتست از به کار گیری ابزار و روش‌های موجود در بستر دیجیتال و رسانه‌های ارتباطی جهت ترویج، تبلیغ و در یک کلام بازاریابی محصولات و خدمات ارائه شده توسط یک سازمان یا شرکت که ارزش افزوده‌ی بسیاری زیادی را برای یک کسب و کار به همراه خواهد داشت.
مقایسه‌ی بازاریابی سنتی و دیجیتال
بسیاری از افراد بازاریابی دیجیتال و بازاریابی اینترنتی (آنلاین) را یکسان می‌دانند، در حالی که دیجیتال مارکتینگ و اینترنت مارکتینگ دو مبحث متفاوت هستند، در بازاریابی اینترنتی فرایند کار تنها با استفاده از بستر اینترنت (مثلا سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی) انجام می‌شود ولی در بازاریابی دیجیتال این فرایند علاوه بر ابزارهای آنلاین با استفاده از تمام پتانسیل بستر دیجیتال انجام می‌پذیرد، در حقیقت اینترنت مارکتینگ بخشی از دیجیتال مارکتینگ است.
دیجیتال مارکتینگ چه مزایایی برای سازمان‌ها دارد؟
بازاریابی دیجیتال نسبت به روش‌های سنتی به شدت در کاهش هزینهی تبلیغات موثر بوده، ضمن اینکه ارزش افزوده‌ی بسیاری را برای سازمان یا کسب و کار به همراه خواهد داشت، برخی از مزایای دیجیتال مارکتیگ شامل موارد زیر است:
- هزینهی کمتر نسبت به بازاریابی سنتی
- دسترسی ساده‌تر به مخاطبین هدف
- امکان مانیتورینگ پارامترهای مختلف
- همه‌گیر بودن به دلیل نفوذ اینترنت
- بهبود نرخ تبدیل (Conversion Rate)
یکی از مهم‌ترین مزایای دیجیتال مارکتینگ هزینهی تبلیغات نسبتا کمتر آن است، هزینهی رزرو بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح شهر و یا تبلیغات تلوزیونی به خصوص برای کسب و کارهای نوپا هزینه‌های سرسام آوری به وجود خواهد آورد، در حالی که به کارگیری متدهای بازاریابی دیجیتال به شدت هزینه‌های تبلیغاتی سازمان را کاهش خواهد داد و حتی در مواقعی رایگان خواهد بود (به عنوان مثال فعالیت در شبکه‌های اجتماعی)
همچنین در بازاریابی دیجیتال، شما امکان انتخاب مخاطبین هدف خود (مثلا تفکیک سن، جنسیت، علایق و…) را خواهید داشت و می‌توانید دقیقا مخاطبین مورد نظر خود را هدف قرار دهید و بدین ترتیب علاوه بر کاهش هزینه‌ها تاثیر کمپین تبلیغاتی خود را نیز افزایش دهید، ضمنا از آن‌جایی که کل این فرایند به صورت آنلاین مدیریت می‌شود شما به راحتی می‌توانید پارامترهای مختلف را بررسی و با توجه به آن‌ها برای بهبود بازاریابی خود برنامه‌ریزی کرده و تصمیم گیری کنید.
از آن‌جایی که امروزه اینترنت در دسترس همگان قرار داشته و تقریبا اکثر اقشار جامعه در آن حضور دارند، بنابراین برند، خدمات و محصولات شما در معرض دید تمام این افراد خواهد بود، ضمن اینکه به دلیل ماهیت بستر دیجیتال شما هیچ‌گونه محدودیت مکانی و زمانی نخواهید داشت، و مشتریان شما در هر ساعتی از شبانه روز و فارغ از شرایط و موقعیت جغرافیایی خود می‌توانند تنها با یک کلیک خدمات شما را خریداری کرده یا از شما مشاوره بگیرند و این یعنی افزایش فوق‌العاده‌ی نرخ تبدیل (Conversion Rate) برای یک سازمان.
حال که با مزایای دیجیتال مارکتینگ آشنا شدیم بد نیست کمی هم در خصوص معایب و مشکلات این حوزه صحبت کنیم، هرچند که این نوع بازاریابی نسبت به روش‌ها سنتی مزایای بسیار زیادی دارد اما در هرحال همانند هر موضوع دیگری دارای معایبی نیز هست که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
معایب بازاریابی دیجیتال
از آن‌جایی که تقریبا تمام فرایند دیجیتال مارکتینگ در بستر فضای مجازی انجام می‌شود می‌تواند تا حدودی برای برخی افراد گنگ و نا مانوس باشد، می‌توان گفت تنها عیب بازاریابی دیجیتال نیز همین موضوع است، این موارد عبارتند از:
- مشکلات مربوط به اینترنت و فضای مجازی
- عدم آشنایی برخی افراد با اینترنت و کامپیوتر
- نگرانی مشتریان به دلیل ملموس نبودن کالا یا خدمات
- ترس از دریافت محصول یا کالای خراب و آسیب دیده
- عدم اطمینان افراد از پرداخت وجوه به صورت آنلاین
هرچند که با آموزش صحیح مخاطبین، دریافت مجوزهای لازم و جلب اعتماد مشتریان می‌توان تا حد بسیار زیادی اینگونه مشکلات را مرتفع نمود، اما از آن‌جایی که بازاریابی دیجیتال وابسته به اینترنت و فضای مجازی است، این موانع را نیز خواه نا‌خواه به همراه خود خواهد داشت.
دارایی‌های یک سازمان در زمینه‌ی دیجیتال مارکتینگ
از آن‌جایی که دیجیتال مارکتینگ تماما در بستر الکترونیک انجام می‌شود، دارایی‌های یک سازمان نیز در همین زمینه خواهد بود، برخی از دارایی‌های یک کسب و کار در حوزه‌ی بازاریابی دیجیتال عبارتند از:
- مخاطبین و کاربران فعال سازمان در فضای مجازی
- وبسایت‌ها، وبلاگ‌ها، حساب‌ها و شبکه‌های اجتماعی سازمان
- متحوای دیجیتال (متون، تصاویر، ویدئو، پادکست، اینفوگرافیک و…)
- دارایی‌های مرتبط به برندینگ سازمان (شامل لوگوها و تصاویر، فونت‌ها و…)
حال که کمی با بازاریابی دیجیتال آشنا شدیم و معنا و مفهوم آن را درک کردیم خوب است با برخی از تکنیک‌های و متدهای نوین بازاریابی دیجیتال آشنا شده و سعی کنیم آن‌ها را در جهت بهبود کسب و کار خود به کار بگیریم، در ادامه به معرفی و بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.
تکنیک‌ها، ابزارها و روش‌های دیجیتال مارکتینگ
همانطور که گفتیم بازاریابی دیجیتال در بستر رسانه‌های ارتباطی دیجیتال اجرا می‌شود، بنابراین هر ابزاری که بتواند هدف دیجیتال مارکتینگ را برآورده کند قابلیت به کارگیری در این زمینه را دارد، اما برخی از این ابزارها که کارایی بیشتری در دیجیتال مارکتینگ دارند را با هم مرور می‌کنیم:
۱. سئو و بهینه‌سازی وبسایت
به فرایندهایی که برای رساندن سایت به صدر نتایج جستجو انجام می‌گیرد Search Engine Optimization یا SEO به معنای بهینه‌سازی برای موتور جستجو گفته می‌شود.
سئو را می‌توان مهم‌ترین تکنیک برای دیجیتال مارکتینگ به حساب آورد، هنگامی که کاربری خدمات و محصولات شما را در وبسایتی مانند گوگل جستجو می‌کند در حقیقت مستقیما به به دنبال شماست و می‌تواند به هدفمندترین مشتری شما تبدیل شود، از این رو اگر بتوانید وبسایت خود را در صدر نتایج جستجو قرار دهید خواهید توانست این کاربر را به مشتری خود تبدیل کنید.
۲. بازاریابی محتوا
محتوای دیجیتال شامل، یک مقاله، تصویر، ایفنوگرافیک، پادکست، ویدئو، کتاب الکترونیک و… می‌شود، به جرئت می‌توان گفت تولید محتوا برای مخاطبین یکی از بهترین و ارزان‌ترین راه‌های دیجیتال مارکتینگ است، اگر بتوانید با محتوای تولیدی خود اطلاعات مورد نیاز مخاطبین خود را در اختیارشان قرار دهید، میزان اعتماد آن‌ها افزایش یافته و در نتیجه نرخ تبدیل (Conversion Rate) وبسایت شما نیز بهبود خواهد داشت.
بنابراین هیچگاه اهمیت محتوا را در بازاریابی دیجیتال دست‌کم نگیرید و سعی کنید همیشه آن‌را برای پیشبرد اهداف کسب و کارتان به کار ببرید، به عنوان مثال راه‌اندازی یک وبلاگ در کنار وبسایت اصلی‌تان می‌تواند محل خوبی برای تولید محتوای با کیفیت باشد، همچنین شما می‌توانید در شبکه‌های اجتماعی نیز به تولید محتوا بپردازید که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
۳. شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی را می‌توان به عنوان یکی از کانال‌های کاملا رایگان و در عین حال پر سود برای بازاریابی دیجیتال در نظر گرفت، بسیاری از افراد حتی بدون اینکه هیچ‌گونه وبسایتی داشته باشند از طریق شبکه‌های اجتماعی محبوب محصولات و خدمات خود را به مخاطبین خود ارائه کرده و درآمد باور نکردنی از آن کسب می‌کنند.
به عنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که صنایع دستی چوبی درست می‌کند و از طریق پلتفرمی مانند اینستاگرام آن‌ها را در معرض دید میلیون‌ها کاربر این اپلیکیشن قرار می‌دهد و از این طریق محصولات خود را به فروش رسانده و کسب درآمد می‌کند، پس هیچگاه تاثیر شبکه‌های اجتماعی را در پیشبرد کسب و کار خود نادیده نگیرید و با توجه به اینکه هزینهی چندانی برای شما ندارند سعی کنید از تمام پتانسیل آن‌ها استفاده کنید.
۴. بازاریابی ایمیلی
اگر مورد شماره‌ی ۲ را به کار گرفته باشید حال باید یک بانک اطلاعاتی منحصر به فرد از ایمیل مخاطبین خود به دست آورده باشید، کافیست، یک ایمیل در خصوص خدمت یا محصولی که به تازگی ارائه کرده‌اید برای کاربرانتان ارسال کنید و از آن‌ها بخواهید محصول جدیدتان را ببینند، این افراد دقیقا کسانی هستند که می‌توانند به مشتریان جدید شما تبدیل شده و محصولتان را بخرند، پس هیچگاه قدرت بازاریابی ایمیلی یا ایمیل مارکتینگ را نادیده نگیرید.
۵. بازاریابی ویدئویی
این یک قانون است که همیشه مشاهده‌ی یک ویدئو یا شنیدن یک پادکست صوتی برای کاربران آسان‌تر و همچنین قابل اعتماد تر است، شما می‌توانید با تولید محتوای ویدئویی و همچنین معرفی خدمات و محصولاتتان در قالب ویدئو برای کاربرانتان آن ها را به خرید محصولات و خدماتتان ترقیب کنید، مطمئنا هنگامی که مخاطبینتان شما را رو‌به‌روی خودشان در ویدئو می‌بینند خیلی بیشتر به شما اعتماد کرده و راحت‌تر از محصول یا خدماتی که ارائه می‌کنید استفاده می‌کنند.
وبسایت‌هایی مانند آپارات، یوتیوب و حتی اینستاگرام ابزارهای بسیار خوبی برای به اشتراک‌گذاری فایل‌های ویدئویی و جذب مخاطبین جدید برای کسب و کارتان هستند.
۶. بازاریابی چریکی
این نوع بازاریابی تلاش می‌کند نام برند شما را در ذهن مخاطب هک کند، به عنوان مثال بیلبوردهای شیپور (اپلیکیشن ثبت آگهی) را در سطح شهر در نظر بگیرید که شاید محتوای آن‌ها در نگاه اول حتی خنده‌دار به نظر برسد، اما همین کار باعث می‌شود تا نام برند این وبسایت بین مردم دهان به دهان چرخیده و در نهایت باعث ماندگاری این نام در ذهن مخاطب شود.
نمونه‌ای از تبلیغات چریکی شیپور در سطح خیابان‌های شهر
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید شاید در نگاه اول این تبلیغ غیر عادی و عجیب به نظر برسد، اما همین کار باعث ماندگاری اسم برند شیپور در ذهن مخاطب می‌شود.
۷. تبلیغات اینترنتی
تبلیغات در وبسایت‌های مختلف، تبلیغات کلیکی، تبلیغات محتوایی (رپورتاژ) و… همه و همه جزو تبلیغات اینترنتی به حساب می‌آیند، هرچند این نوع تبلیغات تا حدودی هزینه‌بر هستند، اما می‌توانید بازخورد مناسبی را در مدت زمانی کم از آن‌ها بگیرید، از میان تبلیغات اینترنتی مختلف آگهی رپورتاژ می‌تواند گزینه‌ی بسیار مناسبی برای کسب و کار شما باشد، چراکه علاوه‌بر برند‌سازی و جذب مخاطب در سئوی وبسایتتان نیز موثر خواهد بود.
در پایان باید بدانید که به کارگیری تکنیک‌های دیجیتال مارکتینگ برای هر کسب و کاری لازم و ضروری است، امروزه با توجه به گسترش روز افزون اینترنت و فضای مجازی نمی‌توان از نقش پر رنگ بازاریابی دیجیتال چشم‌پوشی کرد و به جرئت می‌توان گفت استفاده صحیح از این تکنیک عامل موفقیت یک کسب و کار خواهد بود.