در شبکه‌های کامپیوتری، ماسک زیرشبکه (Subnet Mask) یک عدد 32 بیتی است که برای تقسیم یک آدرس آی‌پی به دو قسمت، بخش شبکه و بخش میزبان، استفاده می‌شود. Subnet Mask مشخص می‌کند کدام بیت‌های آدرس آی‌پی برای شناسایی شبکه و کدام بیت‌ها برای شناسایی میزبان در نظر گرفته می‌شوند. مقدار هر بیت در Subnet Mask می‌تواند 0 یا 1 باشد. بیت‌هایی که در Subnet Mask مقدار 1 دارند، بیت‌هایی هستند که برای شناسایی شبکه استفاده می‌شوند و بیت‌هایی که مقدار 0 دارند، بیت‌هایی هستند که برای شناسایی میزبان استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، اگر Subnet Mask برابر با 255.255.255.0 باشد، به این معنی است که 24 بیت اول آدرس آی‌پی برای شناسایی شبکه استفاده می‌شود و 8 بیت آخر برای شناسایی میزبان استفاده می‌شوند. در این حالت، تعداد آدرس‌های آی‌پی مختلفی که می‌توان در هر شبکه ایجاد کرد، 2 به توان 8 است. ماسک زیر شبکه کاربردهای گسترده‌ای در شبکه‌ها دارد و اجازه می‌دهد با تقسیم‌بندی شبکه‌ها و زیرشبکه‌ها فرآیند مدیریت آدرس‌های آی‌پی را ساده‌تر کرد.
subnet masking در شبکه
وقتی دستگاهی در شبکه تصمیم به برقراری ارتباط می‌گیرد، آدرس آی‌پی خود را به همراه ماسک زیر شبکه ارسال می‌کند. دریافت‌کننده می‌تواند با استفاده از Subnet Mask و آدرس آی‌پی دستگاه، بخش شبکه و بخش میزبان را تشخیص دهد. با استفاده از ماسک زیرشبکه، شبکه می‌تواند به زیرشبکه‌های کوچک‌تر تقسیم شود که فرآیند مدیریت را ساده‌تر و امکان ارائه خدمات مجزا به زیرشبکه‌ها را دقیق‌تر می‌کند. همچنین، استفاده از ماسک زیرشبکه به بهبود مسیریابی داخل شبکه و تقویت امنیت شبکه کمک می‌کند. زیرشبکه‌سازی مزایای مختلفی در اختیار ما قرار می‌دهد که اولین مورد افزایش کارایی شبکه است. زیرشبکه‌سازی به مدیران شبکه اجازه می‌دهد تعداد دستگاه‌های بیشتری را به شبکه اضافه کنند. به بیان دقیق‌تر، کلاینت‌های بیشتری به شبکه متصل می‌شوند. همچنین، بهبود امنیت شبکه را به همراه دارد. زیرشبکه‌سازی می‌تواند به محافظت از دستگاه‌های شبکه در برابر دسترسی غیرمجاز کمک کند. یکی دیگر از مزایای این تکنیک، کاهش هزینه‌های شبکه است. زیرشبکه‌سازی می‌تواند به کاهش هزینه‌های شبکه با کاهش تعداد روترها و سوئیچ‌ها کمک کند.
وظیفه subnet mask
از وظایف مهم Subnet Mask به موارد زیر باید اشاره کرد:
تقسیم‌بندی شبکه: Subnet Mask به ما اجازه می‌دهد شبکه را به زیرشبکه‌های کوچک‌تر تقسیم کنیم و بتوانیم آدرس آی‌پی را به بخش‌های شبکه و میزبان تقسیم کنیم و از این طریق مدیریت بهتری بر شبکه و تخصیص منابع منابع اعمال کنیم.
مسیریابی: ماسک زیرشبکه در مسیریابی نقش بسیار مهمی دارد. با استفاده از ماسک زیر شبکه، مسیریاب‌ها می‌توانند بسته‌ها را در شبکه‌های مختلف هدایت کنند. آن‌ها با مشاهده ماسک زیرشبکه قادر خواهند بود بسته‌ها را به شبکه‌های مقصد صحیح ارسال کنند.
بهبود امنیت شبکه: استفاده درست از ماسک زیر شبکه می‌تواند به بهبود امنیت شبکه کمک کند. با استفاده از ماسک زیر شبکه می‌توانیم دستگاه‌ها را به شبکه‌های مختلف اختصاص دهیم و دسترسی غیرمجاز به آن‌ها را محدود کنیم. همچنین، قادر خواهیم بود کلاینت‌ها را بر مبنای نقشی که در سازمان دارند عضو شبکه‌های درست کنیم تا روند مدیریت و کنترل کاربران به شکل ساده‌تری انجام شود.
به دست آوردن آنلاین subnet mask
برای به دست آوردن آنلاین ماسک زیرشبکه، وب‌سایت‌های مختلفی در دسترس قرار دارند که اجازه می‌دهند روند انجام محاسبات را به شکل سریع‌تری انجام دهید. این ابزارها به شما اجازه می‌دهند ماسک زیرشبکه را براساس تعداد زیرشبکه‌ها و تعداد بیت‌های شبکه و میزبان محاسبه کنید. برخی از منابع آنلاین که می‌توانید در این زمینه استفاده کنید به شرح زیر هستند:
Subnet Mask Calculator: وب‌سایت Subnet Mask Calculator ابزاری قدرتمند است که اجازه می‌دهد ماسک زیرشبکه را براساس تعداد زیرشبکه‌ها و تعداد بیت‌های شبکه و میزبان محاسبه کنید. این وب‌سایت در آدرس زیر قرار دارد:
https://www.subnet-calculator.com/
VLSM Subnet Calculator: یک ابزار محاسبه آنلاین محبوب است که اجازه می‌دهد ماسک زیرشبکه را به شکل دقیقی محاسبه کنید. این ابزار در آدرس زیر قرار دارد.
http://www.vlsmcalc.com/
IP Subnet Calculator: یکی دیگر از ابزارهای آنلاین قدرتمند در زمینه محاسبه ماسک زیرشبکه است که همانند نمونه‌های معرفی شده که برای انجام این‌کار در دسترس قرار دارد.
https://www.calculator.net/ip-subnet-calculator.html
آموزش سابنتیگ
سابنتیگ (Subnetting) تکنیکی است که برای تقسیم یک شبکه بزرگ به چند شبکه کوچک‌تر استفاده می شود که به آن‌ها زیرشبکه می‌گوییم. این کار با تنظیم بیت‌های خاصی در ماسک زیرشبکه انجام می‌شود.
همان‌گونه که پیش‌تر اشاره کردیم، ماسک زیرشبکه یک مقدار 32 بیتی است که در چهار قسمت 8 بیتی (octet) نوشته می‌شود. هر اکتت می‌تواند 0 یا 255 باشد. بیت‌های 0 نشان‌دهنده بخش شبکه آدرس آی‌پی هستند، در حالی که بیت‌های 255 نشان‌دهنده بخش میزبان هستند. برای مثال، یک آدرس آی‌پی کلاس C با مقدار 192.168.1.1 و ماسک زیرشبکه 255.255.255.0، دارای بخش شبکه 192.168.1 و بخش میزبان 1.0 است. به بیان دیگر، تمام دستگاه‌هایی که دارای آدرس آی‌پی با قسمت شبکه 192.168.1 هستند، در یک زیرشبکه قرار دارند. برای محاسبه تعداد زیرشبکه‌هایی که می‌توان با استفاده از یک ماسک زیرشبکه خاص ایجاد کرد، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:
N^2
جایی که n تعداد بیت‌های 1 در ماسک زیرشبکه است. به عنوان مثال، یک ماسک زیرشبکه 255.255.255.224 دارای 8 بیت 1 است. بنابراین، می‌توان 2^8=256 زیرشبکه با استفاده از این ماسک زیرشبکه ایجاد کرد. اکنون به این پرسش مهم می‌رسیم که چگونه فرآیند محاسبه سابنت مسک را انجام دهیم؟ برای محاسبه ماسک زیرشبکه، باید تعداد بیت‌هایی که برای شبکه و بیت‌هایی که برای میزبان در نظر دارید را مشخص کنید. به طور معمول، ماسک زیرشبکه با استفاده از پیشوند / و تعداد بیت‌های شبکه نشان داده می‌شود.
فرض کنید می‌خواهید یک شبکه را به دو زیرشبکه تقسیم کنید. این حرف بدان معنا است که یک بیت را برای تعیین زیرشبکه استفاده خواهید کرد. در این حالت، ماسک زیرشبکه شما باید شامل 25 بیت 1 و 7 بیت 0 باشد. Subnet Mask: 255.255.255.128 یا /25
نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که بیت‌های 1 در ماسک زیرشبکه باید پشت سر هم قرار داشته باشند و بیت‌های 0 در قسمت میزبان باید پشت سر هم قرار گیرند. برای محاسبه ماسک زیرشبکه برای تعداد زیرشبکه‌های مختلف یا تعداد بیت‌های شبکه و میزبان، فرمول زیر را در دسترس قرار دارد:
تعداد بیت‌های شبکه: n
تعداد بیت‌های میزبان: m
Subnet Mask = 2^n - 2 + 2^(m-1)
در این فرمول، 2^n – 2 برای تعداد زیرشبکه‌ها و 2^(m-1) برای تعداد آدرس‌های میزبان در هر زیرشبکه محاسبه می‌شود. همچنین، بسیاری از ابزارهای محاسبه کننده آنلاین نیز وجود دارند که کمک می‌کنند ماسک شبکه را محاسبه می‌کنند. شما می‌توانید از این ابزارها استفاده کنید تا بتوانید به شکل ساده‌تری ماسک زیرشبکه را محاسبه کنید.
نکاتی که باید در مورد subnet masking بدانیم
هنگامی که قصد انجام ماسک‌زنی روی شبکه را دارید، پیشنهاد می‌کنیم به نکات زیر دقت کنید:
اندازه ماسک زیر شبکه: ماسک زیر شبکه به تعداد بیت‌های 1 در ماسک اشاره دارد که برای تعیین شبکه استفاده می‌شود. معمولا با استفاده از پیشوند / و تعداد بیت‌های شبکه نشان داده می‌شود. برای مثال، /24 به معنی استفاده از 24 بیت برای شبکه و 8 بیت برای میزبان است.
تقسیم‌بندی شبکه با ماسک زیر شبکه: با استفاده از ماسک زیر شبکه، شبکه اصلی را به شبکه‌های کوچک‌تر (زیرشبکه‌ها) تقسیم می‌کنیم که به ما اجازه می‌دهد منابع شبکه را بهتر مدیریت کنیم و ارتباطات درون شبکه را بهبود بخشیم.
تعداد زیرشبکه‌ها و میزبان‌ها: با استفاده از ماسک زیر شبکه می‌توان تعداد زیرشبکه‌ها و تعداد میزبان‌ها را در هر زیرشبکه محاسبه کرد. تعداد بیت‌های شبکه تعیین کننده تعداد زیرشبکه‌ها و تعداد بیت‌های میزبان تعیین کننده تعداد میزبان‌ها در هر زیرشبکه است.
VLSM سرنام (Variable Length Subnet Masking): VLSM به معنای استفاده از ماسک‌های مختلف برای زیرشبکه‌ها در یک شبکه است. با استفاده از VLSM، می‌توان زیرشبکه‌های با اندازه‌های مختلف را در یک شبکه ایجاد کرد و منابع شبکه را بهینه‌سازی کرد.
استفاده از ابزارهای آنلاین: برای محاسبه ماسک زیر شبکه و تقسیم‌بندی شبکه، پیشنهاد می‌کنیم از ابزارها آنلاین استفاده کنید که روند انجام محاسبات را دقیق‌تر می‌کنند.
پیاده‌سازی ماسک زیر شبکه: برای پیاده‌سازی ماسک زیر شبکه باید فرآیند فوق به دقت انجام شود و همچنین جداول مسیریابی نیز به‌روزرسانی شوند.
تداخل Subnet: در صورتی که در یک شبکه دو زیرشبکه با استفاده از Subnet Masking تداخل داشته باشند یعنی دارای آدرس‌های آی‌پی تکراری باشند، مشکلات مثل ارتباط ناموفق یا عدم تخصیص آدرس آی‌پی به وجود می‌آید. بنابراین، باید مطمئن شوید که آدرس‌های آی‌پی در هر زیرشبکه یکتا هستند.