آیا تا‌به‌حال قصد نصب نرم‌افزاری به‌خصوص را در رایانه‌ی خود داشته‌اید که به دلیل ضعف منابع سخت‌افزاری سیستم (مثلا کمبود RAM یا پردازنده) از نصب آن منصرف شده باشید؟
در چنین شرایطی اولین راه‌حلی که به ذهن اکثر افراد می‌رسد ارتقای سخت‌افزاری رایانه است، اما دست نگه دارید، امروزه به لطف وجود فناوری رایانش ابری (Cloud Computing) دیگر مجبور نیستیم برای ارتقای سخت‌افزار کامپیوترهای خود درگیر پرداخت هزینه‌های گزاف شویم!
در این آموزش از همیار آی‌تی قصد داریم این تکنولوژی جذاب را بررسی کرده، ببینیم رایانش ابری چیست و چه کاربردهایی دارد، همچنین با مزایا، معایب و چالش‌های پیش‌روی آن آشنا خواهیم شد.
رایانش ابری (پردازش ابری) چیست؟
رایانش ابری به زبان ساده یعنی ارائه‌ی در لحظه‌ی منابع پردازشی و ذخیره‌سازی از طریق اینترنت، در ازای دریافت مبلغی مشخص، مثالی که در ابتدای مقاله زدیم را به‌یاد بیاورید، شما می‌توانید هنگام کمبود منابع سیستم، به‌جای ارتقای رایانه‌ی شخصی خود، با مبلغی مشخص یک فضای ابری تهیه کرده و پردازش‌های مورد نیازتان را به کمک آن و از راه دور انجام دهید.
مطمئنا در صورتی که نیاز دائمی به چنین قدرت پردازشی نداشته باشید، به‌کارگیری سرویس‌های ارائه‌ی دهنده‌ی خدمات پردازش ابری، برای شما بسیار کارآمد و مقرون به‌صرفه خواهد بود و احتیاجی به پرداخت هزینه‌ی ارتقای سخت‌افزار کامپیوتر شخصی‌تان را نخواهید داشت.
هنگام استفاده از سیستم‌های ابری شما هیچ محدودیتی در کامپیوتر خود ندارید، چراکه تمام پردازش‌های مورد نیاز در یک کامپیوتر قدرتمند (ابر) انجام شده و رایانه‌ی شما تنها وظیفه‌ی برقراری ارتباط از راه دور با آن کامپیوتر را برعهده خواهد داشت.
داستان رایانش‌های ابری از کجا آغاز شد؟
سال‌ها پیش که هنوز کامپیوترهای خانگی به‌وجود نیامده بودند، رایانه‌هایی به‌نام مین‌فریم (MainFrame) وجود داشت، هرچند این کامپیوترها بسیار بزرگ و جاگیر بودند، اما شرکت‌های مختلف مجبور بودند برای انجام محاسبات خود، برای چند ساعت آن‌ها را اجاره کرده و پردازش‌های مورد نیازشان را انجام دهند، تا اینکه در اواسط دهه‌ی ۹۰ میلادی و با اختراع کامپیوترهای خانگی این روند تغییر یافت.
مین‌فریم‌ها را می‌توان پدربزرگ فناوری رایانش ابری دانست، شرکت‌های بزرگ مانند گوگل، آمازون یا مایکروسافت رایانه‌های بسیار قدرتمندی در اختیار داشتند که در اکثر مواقع تنها ۱۰٪ از قدرت پردازشی آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و تقریبا همیشه بلا استفاده بودند.
بنابراین این شرکت‌ها تصمیم گرفتند در ازای دریافت مبلغی این قدرت پردازشی را در اختیار مراکزی قرار دهند که واقعا به چنین قدرتی نیاز دارند، بدین ترتیب اولین مراکز ارائه دهنده‌ی خدمات رایانش ابری توسط آمازون، مایکروسافت و گوگل به صورت کاربردی ارائه شدند.
در حال حاضر در کشور ما نیز، این فناوری توسط برخی مراکز، مانند دانشگاه‌های صنعتی ارائه شده و شما می‌توانید به راحتی در ازای پرداخت مبلغی مناسب از قدرت پردازشی این کامپیوترها استفاده کنید.
مدل‌های ارائه‌ی خدمات در رایانش ابری
به‌طور کلی پایه و اساس رایانش ابری یکسان است، اما نوع ارائه‌ی خدمات آن در ۳ دسته‌ی زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS) و نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS) ارائه می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS)
همانطور که از نام این مدل پیداست (Infrastructure as a Service) در حقیقت زیرساخت‌های لازم برای ارائه خدمات ابری را در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد، این مدل معمولا شامل ارائه‌ی خدمات زیرساخت‌های مورد نیاز شبکه و یا فضای میزبانی ابری برای وبسایت شرکت‌ها می‌شود.
پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS)
در این مدل (Platform as a Service) یک پلتفرم جهت ایجاد سایر نرم‌افزارهای مورد نیاز در اختیار افراد قرار می‌گیرد و تقریبا تمام پیکربندی‌های مورد نیاز سیستم‌عاملی در کلود (Cloud) انجام شده و مشتری تمام تمرکز خود را روی توسعه‌ی نرم‌افزارش می‌گذارد.
نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS)
این مدل (Software as a Service) را می‌توان ملموس‌ترین حالت سرویس‌های ابری برای افراد عادی دانست، در این سرویس کاربر نهایی هیچ ارتباطی با سرویس ابری نداشته و تنها از برنامه‌های میزبانی شده روی آن استفاده می‌کند، به عنوان مثال وب‌اپلیکیشن‌هایی مانند یوتیوب یا فیسبوک، یا ابزارهای تحت وب مثل آفیس آنلاین، گوگل‌داک، دراپ‌باکس یا گوگل درایو نمونه‌هایی از سرویس‌های SaaS هستند.
حال که با مدل‌های متنوع رایانش ابری آشنا شدیم، بد نیست نگاهی نیز به ابرها از نظر مالکیت‌شان داشته باشیم، به طور کلی می‌توان ابرها را در ۴ دسته‌ی مختلف از نظر مالکیت گروه‌بندی کرد، که این موارد عبارتند از:
ابرهای عمومی
در این حالت، فضای ابری در محیط اینترنت قرار داشته و همه‌ی افراد یا مراکز می‌توانند از آن استفاده کنند، این نوع سرویس در تمام نقاط دنیا و بدون محدودیت جغرافیایی در دسترس کاربران خواهد بود.
ابر خصوصی
این نوع ابر معمولا مختص شرکت‌هایی است که خود منابع سخت‌افزاری قدرتمندی دارند، اما می‌خواهند از مزایای رایانش ابری که در ادامه توضیح خواهیم داد، در سازمان خود بهره‌مند شوند.
ابر ترکیبی
در حقیقت این مدل از ترکیب دو حالت قبلی تشکیل شده و برای سازمان‌هایی کاربرد دارد که علاوه‌بر به کارگیری فضای ابری مخصوص به خود، از فضای ابر عمومی نیز استفاده می‌کنند.
ابر گروهی
در برخی مواقع، کل منابع اختصاص داده شده به کاربر، برای وی بسیار زیاد است، در چنین حالتی یک فضای ابری بین گروهی از کاربران تقسیم شده و به‌صورت مشترک مورد استفاده‌ی افراد قرار می‌گیرد.
به لطف گسترش این فناوری هم‌اکنون در بسیاری از زمینه‌های تکنولوژی، امکان به‌کارگیری قدرت رایانش ابری مهیا شده است، از تجارت و پزشکی گرفته تا آموزش، صنایع دفاعی و تولیدی، جایی نیست که بتوان از قدرت بی‌نظیر این تکنولوژی چشم‌پوشی کرد.
مزایا، معایب و چالش‌های رایانش ابری
سیستم‌های ابری نیز همانند هر فناوری دیگری دارای مزایا و معایب جالبی هستند که در ادامه آن‌ها را با جزئیات بررسی می‌کنیم:
صرفه‌جویی در هزینه‌ها
همانطور که در ابتدای مقاله نیز شرح دادیم، با وجود سیستم‌های ابری دیگری لزومی به تهیه‌ی سخت‌افزارهای گران قیمت نخواهد بود، بنابراین صرفه‌جویی در هزینه را می‌توان یکی از مهم‌ترین مزایای رایانش ابری دانست.
بهبود کارایی سیستم
در یک کامپیوتر معمولی برنامه‌های زیادی در پس زمینه اجرا می‌شوند که برخی از آن‌ها چندان مورد استفاده‌ی همه‌ی افراد نیستند، اما در یک سرور ابری، دیگر احتیاجی به برنامه‌های کاربردی گوناگون نخواهیم داشت و تمام توان پردازشی سیستم را صرف نرم‌افزارهای اصلی خود خواهیم کرد.
نگهداری ساده‌تر اجزا
همانطور که می‌دانید در یک سیستم رایانش ابری عمومی، شما مسئول نگهداری و مراقبت از سخت‌افزار نیستید و تمام تمرکز خود را روی نرم‌افزار خواهید گذاشت، این مورد نیز یکی از مزایای جالب فناوری پردازش ابری به‌حساب می‌آید.
ارتقای سریع سیستم
در یک سیستم پردازش ابری احتیاجی نیست در ابتدای فعالیت خود هزینه‌ی زیادی را بابت اجاره‌ی سیستم پرداخت کنید، کافیست در ابتدا ساده ترین پیکربندی موجود را تهیه کرده و در ادامه اگر به توان پردازشی بیشتری احتیاج پیدا کردید، طرح پرداخت خود را ارتقا دهید.
عدم محدودیت جغرافیایی
فرقی نمی‌کند در کجای دنیا هستید، با داشتن یک سیستم پردازش ابری در هر لحظه بالای ابرها سیر می‌کنید، در هر ساعتی از شبانه روز و در هرجایی از این کره‌ی خاکی که باشید می‌توانید به راحتی و در کسری از زمان به اطلاعات خود دسترسی پیدا کنید.
با وجود پیشرفت چشم‌گیر این تکنولوژی، اما هنوز هم نقطه ضعف‌هایی در آن دیده می‌شود، هرچند برخی از این موارد به مرور زمان تا حدودی برطرف خواهند شد، اما در حال حاضر به‌عنوان معایب این تکنولوژی یاد می‌شوند، برخی از این معایب و چالش‌ها عبارتند از:
نیاز به ارتباط اینترنتی
با اینکه رایانش ابری امکانات خارق‌العاده‌ای در اختیار شما قرار می‌دهد، اما در هر صورت برای دسترسی به اطلاعات‌تان باید به یک ارتباط اینترنتی قابل قبول دسترسی داشته باشید، در غیر این‌صورت امکان به‌کارگیری این تکنولوژی جذاب را نخواهید داشت!
کارایی محدود برنامه‌ها
برخی از برنامه‌هایی که در رایانه‌های رومیزی استفاده می‌کنیم نسبت به نسخه‌های تحت وب خود از امکانات بیشتری برخوردار هستند، به عنوان مثال در حال حاضر نرم‌افزار مایکروسافت آفیس به هیچ‌وجه با گوگل‌داک قابل مقایسه نیست.
اکثر برنامه‌های ابری برای رفع نیاز و با امکانات پایه طراحی شده‌اند، هرچند این مورد می‌تواند در آینده تغییر کرده و برنامه‌های ابری نیز چیزی از همتایان آفلاین خود کم نداشته باشند.
حفظ امنیت داده و اطلاعات
هرچند در حال حاضر ابرها امنیت بسیار خوبی دارند، اما این نکته را به‌یاد داشته باشید که امنیت هیچ‌گاه ۱۰۰ درصد نیست و داده‌‌های آنلاین ما همواره در معرض خطر هک شدن قرار دارند، پس ترجیحا سعی کنید اطلاعات حساس خود را در فضاهای ذخیره‌سازی ابری قرار ندهید.
علاوه‌بر این مورد، از آن‌جایی که کارمندان این‌گونه شرکت‌ها همواره به اطلاعات و کدهای قرار گرفته در سیستم‌های ابری دسترسی دارند، خود می‌توانند به عنوان یک تهدید امنیتی به‌حساب آیند!
ذکر این نکته حائز اهمیت است که به‌کارگیری فناوری‌های جدید همواره با ترس و هیجان همراه بوده است، اما استفاده از آن‌ها همیشه باعث پیشرفت بیشتر انسان در ادامه‌ی مسیر تکنولوژی شده است، پس با رعایت نکات ساده‌ی امنیتی می‌توانید بدون هیچ نگرانی از سرویس‌های رایانش ابری استفاده کرده و از قدرت شگفت‌انگیز آن‌ها بهره‌مند شوید.
شما چه اطلاعاتی در خصوص این تکنولوژی دارید؟ آیا تا به‌حال تجربه‌ی کار با فناوری رایانش ابری را داشته‌اید؟ تجربیات و دیدگاه‌های ارزشمند خود را با ما و سایر کاربران همیار آی‌تی به اشتراک بگذارید.