با پروتکل‌های معروف اینترنت و کاربردهای آن‌ها آشنا شوید!

زمانی که از ارتباط اینترنتی سخن به میان می‌آید، مطمئنا نیاز خواهد بود تا با استفاده از قوانین و رویه‌هایی نحوه ارتباط و رد و بدل کردن اطلاعات مشخص شود. مفهوم پروتکل به مجموعه قوانینی اطلاق می‌شود که از طرف یک مرجع رسمی تنظیم می‌شوند و پس از آن کاربران خواهند توانست تا از آن‌ها برای ارسال و دریافت فایل و تبادل پیام‌ها استفاده کنند. 

پروتکل‌های معروف اینترنت چه نقشی در دنیای وب دارند؟

برای این که سیستم‌ها، وب سایت‌ها و دستگاه‌ها در دنیای اینترنت با همدیگر ارتباط برقرار کنند، نیاز است تا قوانین و رویه‌هایی توسط سازمان‌های رسمی و تایید شده تدوین شوند. به مجموعه‌ای از قوانین و قراردادها که عمل ارتباط و تبادل داده را در این دنیای بی حد و مرز تسهیل می‌کنند و آن را به حالت اصولی در می‌آورند، پروتکل گفته می‌شود.  

با این شرایط، برای استفاده از یک پروتکل خاص نیاز خواهد بود تا هر دو سیستم ارسال کننده و دریافت کننده داده از این پروتکل پشتیبانی کند و در غیر این صورت عملیات تبادل داده امکان پذیر نخواهد بود. از پروتکل‌های معروف اینترنت می‌توان IP و TCP را بیان کرد که در کنار آن، پروتکل‌هایی مانند HTTPS و RPC نیز از پر کاربردترین قوانین در دنیای وب هستند. 

پروتکل‌های معروف اینترنت توسط چه سازمان‌هایی تدوین می‌شوند؟

پروتکل‌های معروف اینترنت توسط بعضی از سازمان‌های تنظیم کننده مقررات ارتباطی در دنیا تنظیم می‌شوند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به کارگروه مهندسی اینترنت IETF اشاره کرد. موسسه مهندسان برق و الکترونیک IEEE نیز نقش مهمی در تدوین قوانین در این حوزه دارد و در بعضی از بخش‌ها مانند پروتکل‌های ارتباط بی سیم و با سیم فعالیت گسترده‌ای دارد.

سازمان بین المللی استانداردسازی ISO نیز در مورد کنترل پروتکل‌ها و تنظیم قوانین فعالیت دارد و تا کنون بسیاری از استانداردها را در این حوزه ارائه داده است. 

مدل OSI در دنیای وب چیست؟

مدل OSI یا Open Systems Interconnection هفت لایه را توصیف می‌کند که سیستم‌های کامپیوتری از آن برای ارتباط در شبکه و تبادل داده‌ها استفاده می‌کنند. این مدل در دهه ۸۰ میلادی ارائه شد و پس از ارائه آن، شرکت‌های ارتباطات و کمپانی‌های بزرگ برای تبادل داده از آن استفاده کردند. باید اشاره کرد که شبکه اینترنت کنونی به صورت کامل تحت مدل ۷ لایه OSI نیست و از یک مدل ساده‌تر TCP/IP استفاده می‌کند. 

با این حال، مدل OSI را می‌توان پایه و اساس ارتباط در این شبکه به حساب آورد که به صورت وسیع در بخش‌های مختلف به کار می‌رود. 

• لایه کاربرد یا اپلیکیشن: این لایه برای ارتباط گرفتن بین برنامه‌های کاربردی و سیستم عامل مورد استفاده قرار می‌گیرد. پروتکل‌های موجود در این لایه شامل HTTP و بعضی از پروتکل‌های معروف اینترنت مانند FTP و POP3 هستند. زمانی که شما یک مرورگر را اجرا کرده و به یک وب سایت مراجعه می‌کنید، در این لایه در حال انجام عملیات هستید.

• لایه نمایش یا Presentation: لایه نمایش وظیفه اساسی در مدل OSI دارد و کار پکت بندی و رمزنگاری را در شبکه اینترنت بر عهده دارد. پروتکل‌های معروف اینترنت مانند XDR و SMB در این لایه کار می‌کنند.

• لایه نشست یا Session: در لایه نشست هماهنگی‌ها انجام می‌شود و در حقیقت، لایه Session مانند یک مدیر جلسه وظیفه هماهنگی بین جلسات و بررسی شرایط را بر عهده دارد. مدیریت انتقال در اینترنت با این لایه شبکه است.

• لایه انتقال یا Transport: لایه انتقال یکی از اجزای مهم مدل OSI به حساب می‌آید که در حقیقت وظیفه برقرار کردن یک اتصال امن، منطقی و قابل اتکا را بین دو دستگاه یا سیستم در شبکه بر عهده دارد. از جمله پروتکل‌های معروف اینترنت که در این لایه کار می‌کنند می‌توان به TCP و UDP اشاره کرد.

• لایه شبکه یا Network: در لایه شبکه عملیات روتینگ یا همان مسیریابی انجام می‌پذیرد و این لایه مشخص می‌کند که برای ارسال و دریافت پکت‌های داده چه مسیرهای امن و مطمئنی وجود دارد. برای درک بهتر کاربرد این لایه می‌توانید کاربردهای پروتکل IP را مطالعه کنید که در این لایه کار می‌کند.

• لایه Data Link: لایه ارتباط داده یا پیوند داده برای انتخاب بهترین و سر راست‌ترین مسیر برای تبادل به کار می‌رود. در حقیقت، لایه پیوند داده اتصال بین دو گره را بررسی می‌کند تا با بهترین مسیر این اتصال برقرار شود.

• لایه فیزیکی Physical: این لایه که به عنوان اولین لایه در مدل OSI شناخته می‌شود، از سخت افزار تشکیل شده است و قراردادهای مربوط به سخت افزار در آن اجرا می‌شود. در این لایه اطلاعات دیجیتال که به صورت صفر و یک در آمده‌اند با استفاده از سخت افزار مورد نظر به مقصد ارسال می‌شوند.

پروتکل‌های ارتباطی تحت شرایط مختلف و در این لایه‌ها عمل می‌کنند تا ارتباط بین دستگاه‌ها و سیستم‌ها را برقرار کنند.

پروتکل‌های معروف اینترنت: IP

پروتکل IP از اساسی‌ترین قوانین شبکه و اینترنت به شمار می‌رود که به عنوان مجموعه‌ای از قوانین برای روتینگ و آدرس‌ دهی به کار می‌رود. این پروتکل مشخص می‌کند که داده‌ها باید به کدام آدرس‌ها و مسیرها ارسال شوند تا یک ارتباط دقیق تحت شبکه به دست آید. آی‌پی‌آدرس یک آدرس اختصاصی و منحصر به فرد خواهد بود که می‌تواند هویت یک دستگاه را که از اینترنت یا شبکه محلی استفاده می‌کند مشخص کند. آی‌پی مخفف Internet Protocol است که یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت به شمار می‌رود.

در اینترنت بسیاری از دستگاه‌ها وجود دارند که می‌توان کامپیوترها و حتی دستگاه‌های تحت شبکه را از جمله آن‌ها دانست. البته، وب سایت‌ها نیز باید به صورت مشخص آی‌پی و آدرس داشته باشند تا کاربران بتوانند بدون مشکل با آن‌ها ارتباط برقرار کنند. وظیفه فراهم کردن آدرس‌های اختصاصی به این دستگاه‌ها و وب سایت‌ها بر عهده پروتکل IP است که به صورت یک رشته از اعداد تعیین می‌شود. با این شرایط، اکنون شما یک IP اختصاصی و منحصر به فرد خواهید داشت که در صورت اعمال نشدن تغییرات خاصی روی آن، توسط این IP شناخته می‌شوید. 

آدرس آی‌پی شما برای مسیریابی و ارسال بسته‌های IP از یک مبدا به مقصد مورد نظر الزامی است و بدون مشخص بودن آن معلوم نیست که داده‌ها در اینترنت باید به چه صورتی ارسال شوند. در حال حاضر، دو نسخه پر کاربرد IPV4 و IPV6 از این پروتکل وجود دارد که نسخه اول آن کاربرد به نسبت بیشتری دارد. IPV4 بسیار قدرتمند است اما دارای محدودیت‌هایی مانند پایین بودن بازه اختصاص آدرس است. در پروتکل جدیدتر این مشکلات رفع شده است و IPV6 آدرس‌های آی‌پی ۱۲۸ بیتی می‌سازد که برابر با ۳۴۰ تریلیون تریلیون تریلیون آدرس است و تا زمان قابل توجهی نیازهای بشر را پاسخگو خواهد بود. 

پروتکل‌های معروف اینترنت: TCP/IP

پروتکل TCP/IP در واقع یک مجموعه از قوانین است که برگرفته از Transmission Control Protocol در زبان انگلیسی است. این پروتکل به برنامه‌های اپلیکیشن و دستگاه‌های پردازشی این امکان را فراهم خواهد کرد تا از طریق یک شبکه به تبادل پیام‌ها بپردازند. در واقع، TCP برای این کار طراحی شده است تا کاربران بتوانند با موفقیت پکت‌هایی را از پیام‌ها ارسال کنند و حتی آن‌ها را دریافت کنند. این پروتکل از جمله اولین پروتکل‌های معروف اینترنت است که از طرف Internet Engineering Task Force (IETF) ارائه شد و شامل استانداردهایی برای ارسال و دریافت پیام است.

این پروتکل داده‌ها و تبادل آن‌ها را به صورت تنظیم شده در می‌آورد و بر همین اساس است که کاربر می‌تواند با استفاده از آن به راحتی و بدون مشکل با سرور ارتباط بگیرد. قبل از شروع به تبادل داده، پروتکل TCP یک ارتباط یا Connection بین سورس و مقصد برقرار می‌کند که در طول زمان تبادل داده این ارتباط به حال خود باقی خواهد ماند. سپس، این پروتکل داده‌های حجیم مورد نظر را به پکت‌های کوچک‌تر تقسیم بندی می‌کند تا در طول تبادل آن اطمینان خاطر بالایی وجود داشته باشد.

مطمئنا TCP یکی از معروف پروتکل‌های معروف اینترنت و با قدمت‌ترین‌ آن‌ها است که زمان زیادی از عرضه آن گذشته است اما همچنان کاربردهای وسیعی برای آن وجود دارد. دقت داشته باشید که اکثر رویه‌های سطح بالا که در آن نیاز است تا داده‌ها مبادله شوند از پروتکل TCP استفاده می‌کنند که از مهم‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به FTP و P2P اشاره کرد. در واقع، هدف مهم و اساسی از طراحی این Protocol در دنیای اینترنت مطمئن بودن از موفقیت تبادل داده بوده است و به همین دلیل است که TCP از روشی خلاقانه برای اطمینان از این کار استفاده می‌کند.

پروتکل‌های معروف اینترنت: HTTP

اگر کمی با دنیای وب و اینترنت آشنایی داشته باشید، حتما نام پروتکل HTTP را شنیده‌اید که از پروتکل‌های معروف اینترنت به حساب می‌آید. این نام برگرفته از Hyper Transfer Protocol است که در واقع به صورت وسیع توسط اپلیکیشن‌های وب و اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرد. HTTP یک پروتکل Application Level است که برای تبادل اطلاعات و داده بین دستگاه‌های شبکه شده طراحی شده است و در سطح بالاتر پروتکل‌های شبکه مورد استفاده است. زمانی که یک وب بروزر نیاز به دریافت داده دارد، باید یک HTTP Request ارسال شود که شاید ساده‌ترین این درخواست دریافت یک صفحه اینترنتی و نمایش آن باشد.

مزایای متعددی برای پروتکل HTTP وجود دارد که مهم‌ترین آن را می‌توان سادگی در استفاده دانست. این پروتکل برای انسان قابل درک است و توسعه دهنده‌ها به راحتی و در کمترین زمان می‌توانند دستور آن را بخوانند و منظور آن را متوجه شوند. HTTP نیاز به پردازش کمتر و فضای حافظه پایینی دارد و در صورت نیاز می‌توان برای کمتر کردن پیچیدگی عملیات از آن استفاده کرد. ویرایش‌های مختلفی از زمان عرضه اولیه HTTP ارائه شده است که در هر کدام تغییرات مختلفی وجود دارد.

در کنار این قابلیت،‌ HTTPS مزیت بهتری نسبت به HTTP دارد که امنیت بسیار بالای آن است. استفاده از پروتکل HTTPS در وبسایت‌های اینترنتی مطمئنا منجر به افزایش رتبه آن و افزایش امنیت خواهد شد چرا که هدف اصلی طراحی آن رسیدن به امنیت منحصر به فرد است.

پروتکل‌های معروف اینترنت: FTP

پروتکل FTP یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت به حساب می‌آید که مخفف File Transfer Protocol است. همان طور که از نام این پروتکل اینترنتی بر می‌آید، FTP برای تبادل فایل‌ها به کار می‌رود و کاربران با استفاده از امنیت مناسب آن می‌توانند فایل‌هایی را با سرور مبادله کنند. شاید یکی از ابزارهای بسیار معروف برای استفاده از این پروتکل FileZilla باشد که با استفاده از آن می‌توان در شرایط مناسب و در حالت بهینه با سرور ارتباط برقرار کرد. 

باید اشاره کرد که FTP یکی از پروتکل‌های بسیار قدیمی است و زمان زیادی از عرضه اولیه آن می‌گذرد. با این حال، همچنان کاربرد زیادی برای آن وجود دارد. برای برقرار کردن یک ارتباط تایید شده، کاربر باید با حساب کاربری و رمز عبور وارد شود تا بتواند در فایل‌های سرور تغییرات مورد نظر را اعمال کند. 

باید گفت، یکی از دلایل اساسی استفاده از پروتکل FTP در دنیای کنونی امکان مبادله فایل‌های حجیم توسط آن است که شاید سایر پروتکل‌ها توانایی این کار را نداشته باشند. در حالتی که قرار باشد یک فایل ورد کم حجم مبادله شود، بیشتر متدها قدرت این کار را دارند اما در صورت مواجهه با فایل‌های چند گیگابایتی دیگر اکثر متدها جوابگو نخواهند بود. همچنین، ارسال و دریافت فایل‌های چندگانه نیز یکی از مهم‌ترین اصول در دنیای وب است که FTP این قابلیت را در اختیار شما قرار خواهد داد. 

پروتکل‌های معروف اینترنت: SMTP

این پروتکل در دنیای اینترنت برای Mail Transfer به کار می‌رود و از دهه ۸۰ میلادی در اختیار کاربران قرار گرفته است. البته، پروتکل کنونی بسیار پیشرفته‌تر از ویرایش‌های اولیه آن است و می‌توان امروزه از ورژن‌های پر سرعت و استاندارد شده آن برای توسعه وب استفاده کرد. دقت داشته باشید که SMTP یک پروتکل استاندارد برای میل سرورها است تا با استفاده از آن با یکدیگر برای ارسال و دریافت ایمیل‌ها ارتباط داشته باشند. 

اگر تا کنون از سرویس‌هایی مانند جیمیل یا G-Suite استفاده کرده باشید، بهتر است بدانید که پروتکل SMTP بخش اساسی کارکرد آن‌ها به حساب می‌آیند. به همین دلیل است که SMTP قابلیت اطمینان بالایی دارد و توسعه دهنده‌های وب علاقه زیادی به استفاده از آن در زمان نیاز دارند. نکته مهم‌تر این است که می‌توان با استفاده از دستورات برنامه نویسی در زبان‌های مختلف این پروتکل را به کار گرفت و از ظرفیت‌های آن استفاده کرد. 

درک دستورهای SMTP برای برنامه نویس‌ها آسان است و در صورت داشتن پایه متوسط برنامه نویسی, به کارگیری آن زمان زیادی از شما نخواهد گرفت. در صورت نیاز، می‌توان در زبان‌های پایتون یا سی از این پروتکل استفاده کرد. از اصلی‌ترین مشکلات پروتکل SMTP امکان هک شدن آن و ارسال ایمیل‌های فیک است که در چند سال قبل در بسیاری از موارد مشاهده شده است. البته، مزایای این پروتکل منجر شده است تا معایب آن زیاد به چشم نیایند. به دلیل قابلیت‌های این پروتکل در نرم افزارهای ایمیل مارکتینگ به صورت وسیع از آن استفاده می‌شود. 

پروتکل‌های معروف اینترنت: UDP

UDP به معنی User Datagram Protocol است که می‌توان آن را بخشی از سویت TCP/IP به حساب آورد. این پروتکل برای تبادل دیتا به کار می‌رود و به دلیل مشخصه‌های منحصر به فرد آن در اکثر موارد برای استریمینگ مدیا از آن استفاده می‌شود. در واقع، در پروتکل UDP نیازی به تحویل تمامی پکت‌های دیتا برای دسترسی به یک داده مشخص نیست و همین امر منجر شده است تا UDP از گزینه‌های عالی برای استفاده در سرویس‌های استریمینگ به حساب آید. 

در مقایسه با بسیاری از پروتکل‌های معروف اینترنت، UDP روش ساده‌تری را در اختیار دارد. در این روش، یک دستگاه هدف انتخاب می‌شود و دیتا پکت‌ها که دیتاگرام نامیده شده‌اند به آن ارسال می‌شوند. فرآیند اختصاصی تبادل دیتاگرام‌ها منجر شده است تا UDP دارای مزایای زیادی باشد. دقت داشته باشید که در این حالت نیازی به بررسی شرایط ارسال و تحویل وجود ندارد چرا که در کاربردهای UDP این بررسی‌ها تقریبا الزامی نیستند. برای نمونه، در زمان ویدئو کنفرانس الزامی نیست که دیتاهای ارسالی به صورت موشکافانه از نظر خطا بررسی شوند و دیتاهای خراب دوباره ترمیم شوند. 

با این شرایط، استفاده از UDP در نرم افزارهای ویدئو استریمینگ و ویدئو کنفرانس بهترین گزینه خواهد بود که برتری آن نسبت به بسیاری از پروتکل‌های معروف اینترنت را منجر شده است. زمانی که یک حجم داده مشخص باید در زمان کمی تحویل داده شود، می‌توان روی سرعت UDP حساب باز کرد. همچنین از جمله مزایای اساسی UDP باید به روش مستقیم ارتباط اشاره کرد.

پروتکل‌های معروف اینترنت: SSH

روش SSH به ما این امکان را خواهد داد تا ارتباط امنی را داشته باشیم و این ارتباط بین دو سیستم با استفاده از معماری Client/Server امکان پذیر خواهد بود. از مزایای مهم Secure SHell این است که این پروتکل Login Session را رمزگذاری می‌کند تا برای افراد غیر مجاز جمع آوری اطلاعات و رمز ورودها غیر ممکن شود. این پروتکل با هدف جایگزین شدن برای پروتکل‌های غیر امن مانند Telnet و RSH طراحی شده است. عیب بزرگ پروتکل‌های قدیمی Encrypt نکردن پسوردها در زمان ارتباط کاربر و سرور است که در پروتکل جدیدتر یعنی SSH به صورت مناسبی بر طرف شده است. 

بهتر است تا بدانید این روش در سال ۱۹۹۵ میلادی توسط Tatu Ylonen طراحی و ساخته شد که امروزه به یکی از بخش‌های اساسی دنیای وب تبدیل شده است. البته، کاربرد این پروتکل تنها برای مدیریت ورودها در اینترنت نیست و این پروتکل برای مدیریت سیستم‌ها و اپلیکیشن‌ها به صورت از راه دور، تحویل پچ‌های نرم افزاری، انتقال فایل‌ها و اجرای دستورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

SSH Protocol از معماری Client/Server استفاده می‌کند و تقریبا در تمامی دیتا سنترهای جهان از آن برای برقراری ارتباط بدون مشکل استفاده می‌شود. نکته جالب این است که SSH بخش مهمی از پردازش ابری و سرویس‌های ابری است تا بهترین خدمات امن را تحویل کاربر دهند. 

پروتکل‌های معروف اینترنت: IMAP

IMAP یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت است که برای انتقال و تبادل ایمیل در وب به کار گرفته می‌شود. برای درک بهتر این پروتکل بهتر است بدانید نرم افزار Outlook از آن استفاده می‌کند که در سراسر جهان یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تبادل پیام‌های ایمیل به حساب می‌آید. IMAP مخفف Internet Message Access Protocol است که در صورت ترجمه می‌توان آن را پروتکل دسترسی به پیغام در اینترنت دانست. 

مزیت بسیار مهم در IMAP این است که کاربر از طریق دستگاه‌های چند گانه و از مکان‌های مختلف می‌تواند به ایمیل‌ها دسترسی داشته باشد که این موضوع در مورد POP3 وجود ندارد. در واقع، حذف نشدن ایمیل‌ها پس از فراخوانی توسط IMAP می‌تواند آن را از دیگر پروتکل‌های معروف اینترنت در رابطه با کار روی ایمیل‌ها متمایز کند. IMAP این قابلیت را فراهم خواهد کرد تا یک نسخه از ایمیل‌ها روی یک سرور ذخیره سازی شوند و کاربر بتواند با دریافت آن‌ها روی سیستم خود آن‌ها را خوانده و دستکاری کند.

البته، باید گفت که IMAP نیز دارای ورژن‌های مختلفی است که در سال‌های مختلف عرضه شده‌اند و این پروتکل اینترنت برای اولین بار در سال ۱۹۸۶ میلادی توسط مارک کریسپین طراحی و مورد استفاده قرار گرفت. برخلاف POP3 که یک مسیر یک طرفه برای تبادل ایمیل‌ها به شمار می‌رود، IMAP مانند یک خیابان دو طرفه عمل می‌کند. در حقیقت، کاربر پس از فراخوانی ایمیل‌ها می‌تواند تغییراتی را روی آن‌ها اعمال کند و در صورت نیاز این تغییرات به صورت آنی روی سرور ذخیره سازی خواهند شد.

پروتکل‌های معروف اینترنت: DNS

DNS را می‌توان دفترچه تلفن اینترنت به حساب آورد و در زبان فارسی این مفهوم به سامانه نام دامنه ترجمه شده است. Domain Name Server در دنیای وب برای تبدیل نام به IPها یا بر عکس عمل می‌کند تا ارتباط در اینترنت راحت‌تر شود. همان طور که شما نیازی ندارید تا شماره همه مخاطبان خود را حفظ کنید و دفترچه تلفن‌تان این کار را برای شما انجام خواهد داد. در شبکه اینترنت ارتباط بین دستگاه‌ها و سرور توسط IP انجام می‌پذیرد و در عمل نام‌ها کاربرد اساسی ندارند. به همین دلیل، زمانی که شما نام یک وب سایت را در مرورگر خود تایپ می‌کنید، نیاز است تا IP مورد نظر از DNS سرور فراخوانی شود. در این صورت خواهد بود که بر اساس IP فراخوانی شده مرورگر می‌تواند به سایت مورد نظر دسترسی پیدا کند و آن را با فراخوانی از سرور برایتان نمایش دهد. 

در مورد پروتکل DNS خطرات امنیتی زیاد است و نیاز است تا از آنتی ویروس‌های قدرتمندی استفاده شود تا جلوی این خطرات گرفته شود. برای نمونه، بدافزارهایی وجود دارند که به سیستم حمله می‌کنند و می‌توانند تنظیمات مربوط به دی‌ان‌اس سرورها را تغییر دهند. از جمله مشکلات در این مورد تغییر آدرس وب سایت‌های معتبر و هدایت قربانی به وب سایت‌های تقلبی است که در این شرایط امکان ربودن اطلاعات حساس کاربر پس از هدایت وی به صفحه اینترنتی تقلبی وجود خواهد داشت.

پروتکل‌های معروف اینترنت: DHCP

DHCP یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت به شمار می‌رود که وظیفه اساسی در شبکه دارد. این پروتکل به هر دستگاه یا وسیله‌ای یک آی‌پی اختصاص می‌دهد تا این دستگاه بتواند با آن با دیگر دستگاه‌ها ارتباط برقرار کند. DHCP روی شبکه‌های محلی یا شبکه‌های بزرگ سازمانی پیاده سازی خواهد شد که پس از آن به صورت خودکار و بدون مشکل می‌تواند وظیفه خود را برای تامین امنیت شبکه انجام دهد. یکی از مزایای این پروتکل این است که در صورت جابجا شدن یک دستگاه در شبکه، آی‌پی جدید به صورت خودکار به آن تعلق خواهد گرفت.

این رویه اینترنت در لایه اپلیکیشن TCP/IP کار می‌کند و وظایف دیگری نیز مانند پیکربندی سابنت ماسک و سرویس DNS دارد. DHCP برای اولین بار در سال ۱۹۹۳ توسط IETF معرفی شد و پس از معرفی آن بسیاری از مشکلات مربوط به امنیت شبکه برطرف شد. با پیاده سازی این پروتکل مدیریت کاربران و افزودن Clientهای جدید بسیار آسان‌تر خواهد شد و در صورت تغییر Access Point شبکه نیز نیازی به پیکربندی دستی مجدد Client توسط مدیر نیست. 

شاید بتوان گفت وجود DHCP در یک شبکه الزامی است چرا که با استفاده از آن می‌توان تعداد دستگاه‌های قابل اتصال به شبکه را تشخیص داد. در واقع، با ورود هر دستگاه جدید و کاربر منحصر به فرد یک آدرس آی‌پی جدید به آن تخصیص داده خواهد شد که این آی‌پی با سایر آی‌پی‌ها تداخلی ندارد. شاید مشکل تداخل آی‌پی با حضور DHCP همچنان وجود داشته باشد که این کار با بررسی پس از تداخل قابل حل است. 

پروتکل‌های معروف اینترنت: Telnet

پروتکل تلنت یک Application Protocol است که به کاربر اجازه می‌دهد تا با یک دستگاه از راه دور ارتباط برقرار کند. کاربری که با یک دستگاه کلاینت کار می‌کند می‌تواند از نرم افزاری به نام Telnet Client استفاده کند تا به خط فرمان دستگاه دیگر دسترسی داشته باشد و بتواند دستورات آن را به کار بگیرد. تلنت معمولا مورد استفاده مدیران شبکه است تا بتوانند به صورت از راه دور به دستگاه‌های مورد نظر دسترسی پیدا کنند و تنظیمات و پیکربندی‌های مورد نیاز را روی آن‌ها انجام دهند. 

با استفاده از IP Telneting به یک دستگاه ریموت، یک مدیر شبکه می‌تواند شرایط مناسب و قابل قبولی را در اختیار داشته باشد و پس از این کار یک خط فرمان مجازی در دسترس وی خواهد بود. البته، یک نرم افزار Telnet Client نیز لازم خواهد بود که باید به صورت مشابه یک تلنت سرور نیز روی دستگاه ریموت نصب و راه اندازی شده باشد. 

تلنت یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت به شمار می‌رود که در سال ۱۹۶۹ میلادی به عنوان یکی از ساختارهای اساسی ارتباط وب معرفی شد. این واژه برگرفته از Teletype Network است که مشکلات امنیتی و نگرانی‌هایی برای آن همواره وجود داشته است. به همین دلیل است که گزینه‌های جایگزین برای آن ارائه شد که از مهم‌ترین آن‌ها باید به پروتکل امن SSH اشاره کرد. از موانع راه برای استفاده از تلنت از نظر کارشناسان شبکه نبود قابلیت رمزنگاری برای داده‌های ارسالی بود که این کار راه را برای حملات هکری باز خواهد گذاشت. بر همین اساس، در سال‌های گذشته بسیاری از حملات اینترنتی وجود داشته است که از Telnet برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرده‌اند.  

پروتکل‌های معروف اینترنت: POP3

در دنیای وب پروتکل POP3 یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت به حساب می‌آید که در لایه اپلیکیشن اینترنت حضور دارد و برای ایمیل کلاینت‌ها به منظور دریافت و فراخوانی ایمیل از سرور آن به کار می‌رود. ویرایش سوم این پروتکل یکی از پر کاربردترین ویرایش‌های آن به حساب می‌آید که ایمیل یک شخص را دریافت و نگهداری می‌کند تا وی آن‌ها را خوانده و در مورد آن تصمیم گیری کند. با یک مقایسه تاریخی می‌توان فهمید که POP3 یکی از قدیمی‌ترین پروتکل‌های اینترنت است. برخلاف بسیاری از پروتکل‌ها که از قابلیت دو مسیره Sync استفاده می‌کنند، در روش POP3 یک روش One-way Sync وجود دارد که به کاربر تنها اجازه دانلود ایمیل‌ها از سرور را خواهد داد.

این پروتکل قابلیت‌های بسیار زیادی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد اما به دلیل وجود مشکلات زیاد در مقایسه با روش‌های مدرن کنونی حرف‌های زیادی را برای گفتن ندارد. نکته جالب این است که این روش در سال ۱۹۸۴ ارائه شد و ورژن ۳ آن که در سال ۱۹۸۸ میلادی در اختیار کاربران قرار گرفت مهم‌ترین آن‌ها به حساب می‌آید. روش کار این پروتکل به صورتی است که پس از اولین بار دریافت ایمیل‌ها از سرور، پروتکل آن‌ها را پاک می‌کند و در واقع یک کپی از ایمیل‌های روی سرور در دستگاه کلاینت ذخیره سازی خواهند شد.

این یکی از مشکلات مهم POP3 است چرا که سیستم‌های مدرن کنونی این اجازه را می‌دهند تا اصل ایمیل‌ها به حال خود باقی بمانند. این قابلیت به کاربر اجازه خواهد داد تا بتواند در آینده از هر دستگاه دیگری و در هر مکانی به ایمیل‌های خود دسترسی داشته باشد. شاید زمانی که فضای مورد نظر پر شده باشد و کاربر تنها از یک دستگاه برای دسترسی به ایمیل‌ها استفاده کند، به کارگیری POP3 از روش‌های خوب و عملی باشد. 

پروتکل‌های معروف اینترنت: NTP 

Network Time Protocol که معادل پروتکل زمان شبکه خواهد بود، وظیفه خاصی را در یک دستگاه کامپیوتری بر عهده دارد. این روش مبتنی بر آی‌پی است و وظیفه آن هماهنگ کردن یا Sync کردن زمان دستگاه‌هایی است که درون شبکه کار می‌کنند. زمانی که یک دستگاه به شبکه متصل می‌شود، این پروتکل به وی کمک خواهد کرد تا از تنظیم و به روز بودن زمان اطمینان حاصل کند و از مشکلات نبود هماهنگی در زمان و تاریخ سیستم جلوگیری شود.

پروتکل NTP در سال ۱۹۸۵ میلادی و توسط دیوید میلز در دانشگاه دلور توسعه داده شد که از UDP با پورت ۱۲۳ استفاده می‌کند. در این بین، NTP سرور نیز بخش اساسی این پروتکل به شمار می‌رود که به درخواست‌های کلاینت‌ها برای همگام سازی زمان سیستم‌ها پاسخ می‌دهد. دقت داشته باشید که با استفاده از این پروتکل می‌توان زمان سیستم‌ها را با دقت بسیار بالا و نانو ثانیه تنظیم کرد. 

این پروتکل از UTC یا همان ساعت هماهنگ جهانی برای تنظیم کردن زمان یک سیستم استفاده می‌کند. مزیت اساسی به کارگیری NTP برای هماهنگ سازی زمان سیستم‌های کامپیوتری در جهان ارزان بودن آن است که ارزان نبودن مشکل بزرگی در پروتکل‌های قبلی بود. همچنین، با رسیدن به این دقت بالا در تنظیم زمان دستگاه‌های تحت شبکه متخصصان می‌توانند عملیات مورد نظر را پیاده سازی کنند و خروجی‌های مورد نیاز را دریافت کنند. در واقع، وجود یک اختلاف زمانی کوچک بین دستگاه‌ها می‌تواند مشکلات بسیار بزرگی را در سیستم‌ها به وجود آورد که در عمل NTP این مشکل را برطرف کرده است.

پروتکل‌های معروف اینترنت: SNMP

زمانی که از مانیتورینگ و مدیریت اجزا شبکه سخن به میان می‌آید، SNMP یکی از روش‌های اختصاصی و مهم است. SNMP یکی از پروتکل‌های معروف اینترنت است که در لایه اپلیکیشن به کار گرفته می‌شود و با قوانین اختصاصی امکان تبادل اطلاعات مدیریتی را فراهم می‌کند. برای نمونه فرض کنید که یک وندور تجهیزاتی را تولید کرده و آن‌ها را در اختیار مشتری خود قرار داده است. در این زمان، احتمالا نیاز خواهد بود تا پس از پیکربندی و نصب در آینده روی آن تغییراتی اعمال شود یا حتی تنظیمات آن تغییر پیدا کند.

با استفاده از پروتکل SNMP که بسیاری از دستگاه‌های شبکه به آن مجهز هستند می‌توان این نظارت را انجام داد و از قابلیت‌های مانیتورینگ برای کاربردهای متنوع استفاده کرد. روش کلی SNMP به صورت سرور/کلاینت است و پس از ارسال درخواست توسط یک کلاینت، سرور به این درخواست پاسخ داده و دیتای مورد نیاز را به وی ارسال می‌کند. این پروتکل دارای سه ورژن است که در نسخه آخر آن یعنی نسخه ۳ امنیت بسیار بهتر شده است. 

در این باره بخش‌های مختلفی برای SNMP تعریف شده است که می‌توان دستگاه مدیریت شده Managed Device و نرم افزار مدیریتی و نظارتی Network Management System را بیان کرد. به دلیل وجود مسائل امنیتی توصیه می‌شود که از ویرایش‌های ۱ و ۲ این پروتکل استفاده نشود و در صورت نیاز بهتر است ویرایش ۳ این پروتکل تنظیم و راه اندازی شود. به دلیل وجود روش‌های رمزنگاری در ورژن ۳ SNMP تا حدود زیادی می‌توان روی امنیت آن حساب باز کرد.

پروتکل‌های معروف اینترنت: RTP 

پروتکل RTP یا به بیان بهتر Real Time Transport Protocol یک روش بسیار جالب برای انتقال اطلاعات ارائه می‌دهد که به صورت بدون درنگ یا همان Real Time است. کاربرد اختصاصی این پروتکل در تکنولوژی انتقال صدا VOIP است و با استفاده از این فناوری می‌توان به صورت آنی اطلاعات را به چند مسیر مختلف ارسال کرد. موسسه IETF در سال ۱۹۹۶ میلادی برای اولین بار این رویه را عرضه کرد تا امروزه به یکی از مهم‌ترین قابلیت‌ها در دنیای اینترنت تبدیل شود. دقت داشته باشید که این پروتکل در لایه چهارم OSI قرار دارد و از آن می‌توان در کنار تبادل صوت برای ارسال فایل‌های تصویری نیز استفاده کرد.

به دلیل قابلیت‌های عالی این پروتکل بسیاری از شرکت‌های مدیا از آن استفاده می‌کنند و می‌توان به وفور کاربردهای آن را در سیستم‌های تلویزیونی، Push to Talk و ویدئو کنفرانس مشاهده کرد. البته، RTP به خودی خود پروتکلی کامل و تمام عیار نیست و نیاز است تا از RTCP در کنار آن استفاده شود. RTP برای ارسال قسمت‌های صوت و تصویر به کار می‌رود و این در حالی است که می‌توان از RTCP برای نظارت بر آمار تبادل‌ها، کنترل کیفیت ارسال و همگام سازی‌ها استفاده کرد.

سرویس‌های استریمینگ مدیا که امروزه به بخش جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند، نیاز دارند تا داده‌ها را به صورت سریع انتقال دهند. در این بین، شرط لازم این است تا داده‌ها ارسال شوند اما این شرط کافی نخواهد بود. پس از ارسال نیاز است تا داده‌ها و به بیان بهتر Data Packetها با دقت خوبی بررسی شوند و در صورت تحویل نشدن آن‌ها مشکل رفع شود. به همین دلیل است که یک پروتکل تبادل داده خوب از قابلیت کنترل و نظارت روی کیفیت ارسال نیز پشتیبانی می‌کند.

پروتکل‌های معروف اینترنت: SIP

در صورتی که با مباحث VOIP آشنایی داشته باشید، به احتمال زیاد نام پروتکل اینترنت SIP به گوشتان خورده است. باید اشاره کرد که این رویه به تنهایی به کار نمی‌رود و متخصصان شبکه از آن در کنار سایر رویه‌ها مانند RTP استفاده می‌کنند. SIP مخفف Session Initiation Protocol است که به صورت پروتکل شروع نشست ترجمه می‌شود و مفهوم آن بیانگر شروع، برقراری و حتی ویرایش یک نشست یا همان Session خواهد بود.

در پروتکل SIP که در لایه اپلیکیشن OSI کار می‌کند، یک فرآیند Request Response خواهیم داشت که در آن درخواست‌ها توسط کلاینت‌ها دریافت می‌شوند و پس از آن پاسخ‌ها از طریق سرور به درخواست دهنده‌ها ارسال خواهد شد. از این رویه برای برقراری ارتباط مولتی مدیا و انتقال داده‌های این چنینی استفاده می‌شود که این ارتباط می‌تواند به صورت صوتی یا حتی تصویری باشد. SIP در سال ۱۹۹۶ میلادی توسط دو تن از متخصصان شبکه ارائه شد و در سال ۲۰۰۰ به عنوان یکی از اجزای اصلی زیرسیستم مولتی مدیا IP پذیرفته شد. 

وجود قوانین اختصاصی مانند SIP برای VOIP در عمل این امکان را فراهم کرد تا کاربران و سازمان‌ها بتوانند روش‌های کم هزینه‌ تری را برای برقرار کردن ارتباط در اختیار داشته باشند. با این قوانین می‌توان مراکز تلفن تحت شبکه را در شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ راه اندازی کرد و این کار باعث خواهد شد تا بتوان هم در هزینه‌ها صرفه جویی کرد و هم به امنیت بالایی در ارتباطهای صوتی و تصویری دسترسی داشت.

پروتکل‌های معروف اینترنت: RPC

پروتکل RPC که مخفف Remote Procedure Call است، یک روش برای درخواست پاسخ Request Response به شمار می‌رود. می‌توان این پروتکل را به فراخوانی تابع از راه دور تعبیر کرد که به عنوان تکنیکی برای ساخت، توسعه و پیاده سازی سیستم‌های توزیع شده شناخته می‌شود. پروتکل RPC این اجازه را می‌دهد تا بتوان یک رویه را روی سیستم دیگری فراخوانی کرد و از خدمات آن استفاده کرد.

زمانی که یک فراخوانی توسط کاربر انجام شود، محیط کلاینت به حالت تعلیق در خواهد آمد تا پاسخ مورد نظر پردازش شده و ارائه شود. پس از انجام عملیات و اتمام رویه، نتایج به کلاینت باز گردانده می‌شوند. 

پروتکل RPC امکانات لازم را برای ارتباط برنامه‌ها فراهم می‌کند و با این مزیت، سیستم‌های توزیع شده می‌توانند روش مناسبی را برای ارتباط گرفتن با همدیگر در اختیار داشته باشند. 

جمع بندی

شناخت و تسلط به پروتکل‌های معروف اینترنت از اولین قدم‌ها برای مسلط شدن به شبکه است و در صورتی که به این حوزه علاقه داشته باشید، بهتر است در همان قدم‌های ابتدایی به تسلط مناسبی در این مورد برسید. در حقیقت، مهندسان و متخصصان شبکه نیاز دارند تا برای کار عملی، عیب یابی و راه اندازی سیستم‌های تحت شبکه با این قوانین و رویه‌ها آشنایی مناسبی داشته باشند. مهم‌ترین پروتکل‌های شبکه در این مقاله معرفی شد اما شما با کمی جستجو می‌توانید با قوانین بیشتری نیز در این مورد آشنایی پیدا کنید. اگر در مورد پروتکل‌های معروف اینترنت سوال یا نظری داشته باشید، می‌توانید آن را در ادامه این مطلب ارسال کنید.