آنتی ویروس کلمه‌‌ای است که وقتی بیان می‌شود، عموم مردم فکر میکنند برنامهای است که می‌توانند روی دستگاه هایشان نصب کنند و از هک شدن آنها جلوگیری کنند. اما این ساده‌ترین تعریف از یک آنتی ویروس است. به خواندن این مقاله ادامه دهید تا بیشتر با آنتی ویروس آشنا شوید.
نرم افزار مخرب که معروف به بدافزار می‌باشد، به کدهایی گفته می‌شود که می‌توانند به داده‌های موجود در کامپیوتر، لپ‌تاپ و گوشی شما آسیب برسانند. دستگاه‌های شما ممکن است به طور ناخواسته با دانلود بدافزاری که به یک ایمیل مشکوک پیوست شده است یا در درایو USB پنهان شده است و یا حتی با مراجعه به یک وب‌‌سایت مخرب، آلوده شوند.
زمانی که یک بدافزار روی دستگاه شما قرار می‌گیرد، ممکن است داده‌های شما را رمزگذاری کند تا نتوانید به آنها دسترسی داشته باشید، یا داده‌هایتان را بدزدد و یا حتی آنها را پاک کرده و از بین ببرد. به همین دلیل مهم است که از آنتی ویروس استفاده کنید و آن را به روز نگهدارید؛ آنتی ویروس برنامهای است که برای شناسایی و حذف ویروس‌ها و سایر نرمافزارهای مخرب از کامپیوتر یا گوشی موبایل شما طراحی شده است.
آنتی ویروس چیست؟
آنتی ویروس، ویروس‌ها و سایر نرمافزارهای مخرب مانند کرم‌ها و تروجان‌ها یا ابزارهای تبلیغاتی مزاحم را جست‌و‌جو، شناسایی و حذف می‌کند. این نرم‌افزار قرار است به عنوان رویکردی برای جلوگیری از ورود تهدیدات به رایانه شما و پیشگیری از ایجاد مشکل عمل کند؛ همانطور که خواندید، نرم‌افزار آنتی ویروس برای محافظت از رایانه‌ها در برابر ویروس‌ها، تروجان‌ها، ربات‌ها، روت کیت‌ها، کرم‌ها و سایر برنامههای مخرب طراحی شده است که می‌توانند به دستگاه آسیب برسانند یا امنیت و حریم خصوصی شما را به خطر بیندازند.
ممکن است شما فکر کنید تا زمانی که از سایت‌های ناامن بازدید نمی‌کنید، سیستم شما ایمن است. اما هکرها روش‌های دقیق‌تر و بیشتری را برای انتقال ویروس‌هایشان به سیستم‌های شما پیدا خواهند کرد؛ به همین دلیل شما باید با نصب قوی‌ترین برنامههای آنتی ویروس و به روز نگهداشتن آن، یک قدم جلوتر از هکرها باشید.
بدون آنتی ویروس شما ممکن است ناخودآگاه ویروس یا بدافزاری را دانلود کنید که کامپیوتر شما را دچار اختلال کند و اطلاعات را به افرادی اشتباه فاش کند و در نهایت عواقب بدی را برای شما داشته باشد. ویروس‌ها مجموعه‌ای از فعالیت‌های مخرب را ایجاد میکنند؛ برای مثال، می‌توانند دستگاه‌های شما را خراب کنند یا با دسترسی به وب‌کم و یا حساب‌های شخصی، جاسوسی شما را بکنند.
هکرها از ویروس‌ها برای سرقت اطلاعات شخصی کاربران، ورود به حساب‌های کاربری اشخاص و حتی سواستفاده از حساب‌های مالی کاربران استفاده میکنند. همچنین ممکن است از این اطلاعات در راستای کلاه برداری و فیشینگ استفاده کنند که پیامدهای سنگینی را به دنبال دارد. همین موضوعات از دلایل اصلی برای نصب و به روز نگهداشتن یک آنتی ویروس است.
آنتی ویروس چگونه کار می‌کند؟
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آنتی ویروس چگونه دستگاه‌های شما را ایمن می‌کند؟ برای محافظت از کامپیوتر و اطلاعاتی که در آن دارید، اینکه فقط یک کاربر محتاط باشید کافی نیست! برنامه‌ی آنتی ویروس کدها و فایل‌هایی را که از طریق ترافیک شبکه برای شما ارسال می‌شوند، اسکن می‌کند. شرکت‌های سازنده‌ی برنامههای آنتی ویروس، پایگاه داده‌ی گسترده‌ای از ویروس‌ها و بدافزارها و… را که شناخته شده هستند، جمع آوری میکنند و نحوه‌ی شناسایی و حذف آنها را به برنامههای آنتی ویروس آموزش می‌دهند.
زمانی که فایل‌ها و برنامههای مختلف در حال ورود و خروج به سیستم شما هستند، آنتی ویروس آنها را با پایگاه داده خود مقایسه می‌کند و موارد یکسان یا مشابه را حذف می‌کند؛ از ویژگی‌های خوب آنتی‌ویروس‌ها میتوان به این گزینه اشاره کرد که خاصیت آپدیت شدن خودکار دارند و دستگاه‌های شما را از بدافزارها و ویروس‌ها در امان نگه می‌دارند. برخی از این برنامههای آنتی ویروس بعد از شناسایی ویروس‌ها، برای حذف آنها از شما اجازه می‌گیرند. اگر اسکن خودکار را ترجیح می‌دهید، می‌توانید آنی ویروستان را به گونه‌ای تنظیم کنید که نرم‌افزار به طور خودکار ویروس‌های مخرب را شناسایی و حذف کند.
نشانه‌های وجود ویروس روی سیستم
ویروس‌های کامپیوتری دقیقا مانند ویروس بیماری‌زای آنفولانزا که در بین انسان‌ها رواج دارد، عمل میکنند؛ مسری هستند و با تکثیر و انتشار در سراسر سیستم عامل برای عملکرد دستگاه شما اختلال ایجاد میکنند، سیستم شما نسبت به قبل به استراحت بیشتری نیاز دارد و انجام ساده‌ترین کارهای روزانه برای سیستم دشوار محسوب می‌شود.
چگونه ویروس‌ها را تشخیص دهیم؟
یک ویروس کامپیوتری می‌تواند به برنامههای شما آسیب برساند، فایل‌ها را حذف کند و هارد دیسک شما را فرمت کند! همه‌ی این موارد منجر به کاهش عملکرد سیستم می‌شوند؛ زمانی که متوجه هر یک از مشکلات زیر در سیستم خود شدید، به احتمال زیاد سیستم شما آلوده به ویروس شده است.
- سرعت عملکرد سیستم هنگام راه‌اندازی و بالا آمدن برنامه‌ها پایین آمده.
- سیستم با مشکلاتی از قبیل خاموش شدن و ریست شدن مواجه شده.
- فایلهای روی سیستم بدون تایید شما حذف شده‌اند یا تغییر کرده‌اند.
- با خرابی‌های مکرر سیستم یا پیغام‌های خطای فراوان مواجه می‌شوید.
- پنجره‌های پاپ‌‌آپ غیر منتظره و ناشناس برایتان نمایش داده می‌شود.
- برنامههای جدیدی بدون اطلاع شما نصب و ظاهر می‌شوند.
- هارد دیسک به سختی کار می‌کند، کند و همیشه مشغول است.
- پردازش سنگینی ندارید، اما فن‌های سیستم صدای زیادی تولید میکنند.
- به طور مستقل از حساب شما ایمیل‌هایی ارسال می‌شوند.
- مرورگر تاخیر زیادی دارد و سرعت اینترنت بیش از حد کند شده.
- در نهایت با خرابی برنامههای آنتی ویروس یا فایروال‌ها مواجه هستید.
یک کامپیوتر چگونه ویروسی می‌شود؟
روش‌های مختلفی برای آلوده شدن سیستم‌های شما به ویروس وجود دارد و بیشتر شامل دانلود فایلهای آلوده (عمدی یا غیر عمدی) می‌شود. مانند موسیقی‌ها و فیلم و عکس‌ها، بازی‌های رایگان یا ایمیل‌های هرزنامه که با یک پیوست همراه هستند؛ همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، ویروس‌ها حتی ممکن است از طریق بازدید از یک سایت ناامن و یا کلیک کردن روی لینک‌ها و آگهی‌های سایت‌های مخرب، وارد سیستم شما شوند. همچنین اتصال یک دستگاه خارجی مانند یک فلش USB آلوده، ممکن است سیستم شما را ویروسی کند.
روش‌های ساده برای جلوگیری از ویروسی شدن سیستم
در حالی که هکرها به طور مداوم در حال ساخت و انتشار ویروس‌های هوشمندتر و پیشرفته‌تری هستند، هنوز هم روش‌های مختلفی برای محافظت سیستم‌ها از ویروس وجود دارد؛ بهترین روش برای مقابله با ویروس‌ها در مرحله‌ی اول استفاده از نرمافزارهای آنتی ویروس و به روز نگهداشتن آنهاست. همچنین سیستم عامل را آپدیت کنید و مطمئن شوید که تنظیمات امنیتی مرورگر شما به روز است. به طور منظم از فایلهای ضروری نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید و در هارد اکسترنالی ایمن و یا در فضای ابری نگهداری کنید، تا در صورت حذف شدن آنها توسط ویروس‌های مختلف با مشکل مواجه نشوید.
هنگامی که در حال وب‌گردی هستید، روی لینک‌های مشکوک یا پاپ‌آپ‌ها کلیک نکنید. گاهی اوقات ممکن است مرورگر شما در مورد استفاده از برخی از وب سایت‌ها به شما هشدار دهد. یا در صورت ناامن بودن، ممکن است یک قفل قرمز باز شده در سمت چپ URL در بالای صفحه وب مشاهده کنید. البته این موضوع همیشه به معنی خطرناک بودن وب سایت نیست، اما بهتر است قبل از وارد کردن اطلاعات شخصی، دوباره وب سایت را مورد بررسی قرار دهید.
یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از ویروسی شدن سیستم این است که هیچ ایمیلی که همراه با پیوست است را باز نکنید، مگر اینکه فرستنده را بشناسید و به او اعتماد داشته باشید. گاهی اوقات هکرها با استفاده از نام‌های جعلی یا استفاده از “Re:” در قسمت موضوع ایمیل، تلاش میکنند شما را فریب دهند؛ بنابراین آدرس ایمیل فرستنده را با دقت بررسی کنید. اگر ایمیل را باز کردید، اما هنوز شک داشتید که از منبع مطمئنی باشد، ایمیل را حذف کنید.
بسیاری از افراد از WiFi عمومی در کافه‌ها، رستوران‌ها یا فروشگاه‌ها استفاده میکنند. این شبکه ها ناامن هستند و ممکن است دستگاه‌های شما را در معرض ویروس قرار دهند؛ همچنین نرم‌افزار، فیلم، موسیقی و عکس را فقط از وب‌سایت‌ها و منابع قانونی دانلود کنید.
در نهایت باید انواع تهدیدها را مورد بررسی قرار دهید و آنها را رفع کنید. همچنین به دیگران نیز آموزش دهید که همین کار را انجام دهند. امروزه تقریبا همه‌ی نوجوانان از اینترنت استفاده میکنند، اما اکثر آنها آموزش‌های لازم را برای استفاده‌ی صحیح از اینترنت یاد نگرفته‌اند. با صرف زمان برای صحبت با خانواده خود در مورد استفاده ایمن از اینترنت، می‌توانید خطر آسیب دیدن دستگاه‌ها را به طور چشمگیری کاهش دهید.
انواع اسکن سیستم‌ها با آنتی ویروس
اکثر برنامههای آتی ویروس سه روش مختلف برای اسکن کامپیوتر در اختیار شما قرار می‌دهند. این روش‌ها شامل اسکن کامل سیستم، اسکن سفارشی سیستم و اسکن سریع سیستم (گاهی اوقات با نام اسکن هوشمند نیز از آن یاد می‌شود) می‌باشند.
اسکن کامل
اسکن کامل، کل سیستم را به صورت داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می‌دهد و با توجه به نرم‌افزار آنتی ویروسی که روی سیستم نصب است، موارد زیر را اسکن می‌کند.
- همه‌ی هارد دیسک‌ها
- حافظه‌های قابل جابجایی
- درایورهای شبکه
- حافظه موقت (RAM)
- فایلهای پشتیبان
- آیتم‌های رجیستری
یک اسکن کامل، بسته به مقدار داده‌ای که ذخیره کرده‌اید، ممکن است چندین ساعت طول بکشد. زمانی که اسکن کامل انجام می‌شود، تمام مواردی که داخل سیستم هستند به صورت کامل تجزیه و تحلیل می‌شوند. زمانی که قرار است کل سیستم را بررسی کنید، اسکن کامل انجام دهید. بسیاری از کارشناسان امنیتی توصیه میکنند، هر دو هفته یکبار سیستم خود را اسکن کامل کنید.
اسکن سفارشی
اسکن سفارشی به شما این امکان را می‌دهد که فایلهای دلخواهتان را انتخاب کنید و درست مثل اسکن کامل، اسکن عمیقی روی فایلهای انتخاب شده، داشته باشید. برای مثال، اگر سیستم شما یک SSD و سه هارد دیسک داشته باشد یک اسکن کامل سیستم ممکن است ساعت‌ها زمان ببرد؛ اما با اسکن سفارشی می‌توانید به آنتی ویروس بگویید که فقط درایورهای خاصی را اسکن کند.
اگر از درایو C برای ذخیره سازی موارد دانلود شده استفاده می‌کنید، می‌توانید اسکن را روی این درایو متمرکز کنید و به گونه‌ای تنظیم کنید که فقط این درایو را اسکن کند.
بنابراین زمانی که می‌خواهید درایوهای خاصی را به صورت کامل و عمیق اسکن کنید، اما زمان کافی برای انجام اسکن کامل ندارید؛ از اسکن سفارشی استفاده کنید. اسکن سفارشی یک روش قابل اعتماد برای اسکن حافظه‌های خارجی و همچنین حافظه‌های قابل جابجایی است.
اسکن سریع یا هوشمند
بعضی از نرمافزارهای آنتی ویروس امکان اسکن سریع دارند. که موارد زیر را اسکن می‌کند:
- فایل‌ها و پوشه‌هایی که معمولا آلوده هستند.
- فرآیندها و موضوعات در حال اجرا
- حافظه سیستم (RAM)
- فایلهای استارتاپ
- آیتم‌های رجیستری
همانطور که می‌بینید، لیست موارد اسکن سریع بسیار شبیه به لیست اسکن کامل می‌باشد؛ اما دو تفاوت اصلی بین اسکن سریع و اسکن کامل وجود دارد. اول اینکه اسکن سریع بجای اینکه تک تک فایل‌ها را اسکن کند، فقط مکان‌هایی را که احتمال وجود ویروس و بدافزار در آنها وجود دارد را بررسی می‌کند. همین موضوع زمان اسکن را کاهش می‌دهد.
دوم اینکه بعضی از برنامههای آنتی ویروس فقط فایل‌هایی که در آخرین اسکن اصلاح شده‌اند، اسکن سریع میکنند. در این حالت آنتی ویروس مدام در حال بررسی اطلاعات است تا زمانی که چیز ارزشمندی برای اطلاع رسانی به شما پیدا کند.
در بیشتر مواقع اسکن سریع باید حداقل یک ویروس را شناسایی کند. اگر اسکن سریع یک مورد جدی را بشناسد، می‌توانید از طریق اسکن کامل فایلهای آلوده را شناسایی کنید یا اطلاعات بیشتری درباره آنچه که با آنها سر و کار دارید به دست آورید؛ اسکن سریع یک فرآیند مفید روزانه است. یک اسکن سریع در مدت زمانی کوتاه، یک تصویر کلی از سلامت سیستم شما ارائه می‌دهد و شما بر اساس آن می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا سیستم شما به اسکن کامل و دقیق‌تری احتیاج دارد یا خیر.
کدام آنتی ویروس بهتر است؟
اکثر برنامههای آنتی ویروس عملکرد یکسانی را انجام می‌دهند. بنابراین انتخاب یکی از آنها از بین برندهای مختلف کار سختی نیست؛ چندین برنامه آنتی ویروس وجود دارد که از نظر سطح محافظتی که ارائه می‌دهند، متفاوت هستند. بهترین‌ها آن‌هایی هستند که محافظت جامعی ارائه می‌دهند و دارای ویژگی‌هایی مانند آنتی ویروس، آنتی روت کیت، ضد جاسوس افزار، محافظت از ربات، ضد بدافزار، قرنطینه کردن فایلهای ناشناخته و… هستند.
چگونه از آنتی ویروس استفاده کنیم؟
استفاده از آنتی ویروس کار بسیار راحتی است. زمانی که برای اولین بار محصول آنتی‌ویروس را بر روی دستگاهتان نصب کردید، یک اسکن کامل انجام دهید تا مطمئن شوید دستگاه شما عاری از هر گونه بدافزار شناخته شده می‌باشد؛ همچنین مطمئن شوید که آنتی‌ویروس شما برای دریافت خودکار به روز رسانی‌ها تنظیم شده باشد.
اطمینان حاصل کنید که نرم‌افزار آنتی‌ویروس شما به گونه‌ای تنظیم شده باشد که تمامی فایلهای جدید را به صورت خودکار اسکن کند. فایلهای جدید شامل تمامی موارد دانلود شده از اینترنت یا موارد ذخیره شده در یک USB، هارد اکسترنال، کارت SD یا انواع دیگر رسانه‌های قابل جابجایی است.
مزایای استفاده از آنتی ویروس چیست؟
دانستن این مزایا به شما کمک می‌کند تا آنتی ویروسی را انتخاب کنید که بهترین گزینه برای رفع نیازهای شما باشد، هر چند با توجه به فعالیت‌هایی که با دستگاهتان دارید و نیازهای خود، احتمالا یک گزینه، برای شما بهتر باشد، اما در ادامه چندین مورد را بررسی می‌کنیم که در تصمیم‌گیری بهتر برای انتخاب آنتی‌ویروس به شما کمک میکنند.
محافظت در برابر ویروس‌ها
محافظت در برابر ویروس‌ها وظیفه اصلی یک آنتی‌ویروس است. آنتی ویروس کامپیوتر را در برابر ویروس‌ها، بدافزارها، جاسوس افزارها و سایر تهدیدات ناشناخته محافظت می‌کند و قبل از اینکه این برنامههای مخرب به سیستم آسیب برسانند، آنها را از بین می‌برد. یک آنتی‌ویروس موثر فهرستی از فایلهای خوب و بد را ایجاد می‌کند تا به تشخیص مضر بودن یا نبودن یک برنامه کمک کند.
اسکن دستگاه‌های قابل جابجایی
یک آنتی ویروس قادر است به سرعت هر دستگاه قابل جابجایی متصل به کامپیوتر را برای شناسایی تهدیدات احتمالی اسکن کند. به عنوان مثال، برخی از آنتی‌ویروس‌ها به طور خودکار فایلهای اجرایی ناشناخته را در یک ظرف مجازی یا کانتینر (Container) قرار می‌دهند. کانتینر به برنامه اجازه می‌دهد تا برای استفاده صاحب رایانه اجرا شود، اما از دسترسی برنامه به داده‌ها و سایر منابع رایانه جلوگیری می‌کند.
محافظت در برابر تهدیدات آنلاین
با دسترسی مداوم به اینترنت، صاحبان کامپیوترها باید با تهدیدات سایبری متعدد مبارزه کنند. اما یک آنتی ویروس خوب می‌تواند مانع از دسترسی آنها به کامپیوتر شود.
حفاظت فایروال و شبکه
آنتی ویروس داده‌های ورودی و خروجی از سیستم شبکه را از طریق اینترنت نظارت می‌کند، داده‌های مشکوک را شناسایی می‌کند و از انتقال آنها جلوگیری می‌کند.
مسدود کردن سایت‌های اسپم و تبلیغات
بیشتر تبلیغات اسپم و ویروس‌ها از طریق تبلیغات پاپ آپ و سایر سایت‌های هرزنامه، کامپیوترها را آلوده میکنند. هدف این حملات هرزنامه، سرقت اطلاعات از رایانه کاربر، به خطر انداختن حریم خصوصی آنها، یا حتی ایجاد خسارات مالی قابل توجه است.
کامپیوتر با سرعت بالاتر
میتوان به دنبال یک برنامه آنتی ویروس بود که بتواند کار خود را بدون کاهش سرعت کامپیوتر انجام دهد. آنتی ویروس برای بالا بردن سرعت کامپیوتر، پوشه‌ها و فایلهای ناخواسته را از سیستم حذف می‌کند و سرعت عملکرد آن را بهبود می‌بخشد.
محافظت در برابر سرقت هویت
حملات Spyware برای سرقت اطلاعات شخصی از کامپیوتر طراحی شده‌اند. اینها می‌توانند شامل داده‌های بانکی، شماره‌های تامین اجتماعی، رمز عبور، شماره کارت اعتباری و سایر داده‌های مهم باشند. برخی از نرمافزارهای جاسوسی پیچیده حتی می‌توانند بی‌صدا در پس‌زمینه اجرا شوند و منتظر بمانند تا کاربر خرید آنلاین انجام دهد و اطلاعات کارت اعتباری خود را وارد کند و هزینه آن را پرداخت کند. نرم افزارهای جاسوسی آن را ضبط میکنند و به گونه‌ای استفاده میکنند که گویی متعلق به خودشان است و به سرقت هویت دامن می‌زنند. آنتی ویروس از دست زدن به داده‌های رایانه جلوگیری می‌کند و امکان خرید ایمن و بانکداری آنلاین را فراهم می‌کند.
آیا موبایل و تبلت نیاز به آنتی ویروس دارند؟
به طور کلی، دستگاه‌های تلفن همراه نسبت به کامپیوترهای شخصی و لپ‌تاپ‌ها در برابر ویروس‌ها ایمن‌تر هستند. دستگاه‌های اندرویدی، کاربران را تشویق میکنند تا برنامههای خود را فقط از فروشگاه Google Play دریافت کنند و Google Play برنامههای خود را قبل از انتشار برای دانلود، از نظر بدافزار بررسی می‌کند. علاوه بر این، دستگاه‌های اندرویدی از گوگل کروم به عنوان مرورگر پیش‌فرض خود استفاده میکنند و این مرورگر دارای محافظ‌های امنیتی داخلی است.
بنابراین اگر تمامی برنامه‌ها و نرم‌افزارهایتان را از فروشگاه‌های رسمی مانند Google Play و Apple App Store نصب می‌کنید، نیازی به نصب آنتی ویروس بر روی موبایل و تبلت ندارید. اما فراموش نکنید که تمامی برنامه‌ها و نرم‌افزارها (حتی نرم‌افزارهایی که برای خود دستگاه است) را به گونه‌ای تنظیم کنید که به‌طور خودکار به‌روز‌رسانی شوند.
آیا شما هم برای محافظت از دستگاه‌های خود از آنتی‌ویروس‌ها استفاده می‌کنید؟ از چه برنامه‌ی آنتی‌ویروسی استفاده می‌کنید؟ نظرات و دیدگاه‌های ارزشمند خود را در بخش نظرات این مقاله با ما و سایر کاربران همیار آی‌تی به اشتراک بگذارید.