سال 2011 که اپل دستیار صوتی خود به نام سیری را به آیفون آورد، نامش را به عنوان اولین شرکتی به ثبت رساند که هوش مصنوعی را درون جیب میلیون ها کاربر قرار می دهد.
اکنون شش سالی از آن زمان می گذرد و غول تکنولوژی آمریکایی برای پیدا کردن صدای خود در دنیای شلوغ و پراز هیاهوی هوش مصنوعی با مشکل روبروست.
حالا به عقیده تحلیلگران، ساخت و توسعه محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی توسط اپل ظرف یک دهه آتی به همان اندازه برای این شرکت اهمیت دارد که تولید آیفون در یک دهه اخیر داشته است.
اما این کمپانی عظیم فعال در حوزه تکنولوژی با دوراهی بزرگی روبروست چراکه هوش مصنوعی به واسطه ماهیت خود آن را از محدوده امن طراحی و عرضه سخت افزار و سرویس های ساده به بیرون رانده.
برنامه نویسی برای هوش مصنوعی مستلزم جمع آوری حجم بالایی از اطلاعات و البته داده کاوی است که با رویکرد شرکت کالیفرنیایی در قبال حریم خصوصی سخت تناقض دارد و جایگاه آن به عنوان شرکتی که اطلاعات کاربرانش را جمع آوری نمی کند، به شدت متزلزل خواهد کرد.
علاوه بر این، تمایل زیاد کمپانی مورد بحث به حفظ و صیانت از اسرار کار باعث شده جذابیت آن در نظر نوابغ صنعت تکنولوژی آمریکا که پست های بالای مدیریتی را در اختیار دارند و جذب شرکت هایی می شوند که کارنامه درخشانی در زمینه انتشار مقالات علمی دارند، به میزان چشمگیری کم شود.
Gene Munster از تحلیلگران مسائل مرتبط با اپل و سرمایه گذار در این باره می گوید:
«هوش مصنوعی در خون اپل نیست. آنها می دانند که در آینده هر شرکتی در این حوزه فعال می شود و به همین خاطر در شرایط سختی به سر می برند.»
اپل در جریان رویداد شب گذشته خود در سن خوزه (که چند سال پیش معرفی سیری هم در آن رخ داد) تلاش هایش برای تبدیل شدن به شرکتی فعال در زمینه هوش مصنوعی را با معرفی اسپیکر هوشمند و مستقل خود پیش روی مخاطبانش قرار داد. با این خبر، بر هواداران اپل محرز گردید که توانایی های سیری بیشتر از هر زمان دیگری خواهد شد و اپلیکیشن های مبتنی بر هوش مصنوعی نیز به زودی به محصولات آن خواهند آمد.
در جریان این رویداد دو ساعت و نیمه، جمعیت شش هزار نفری توسعه دهندگان حاضر در سالن و البته مخاطبان اپل در سرتاسر دنیا بارها و بارها عبارت «یادگیری ماشینی» را از زبان مدیران این شرکت شنیدند.
یادگیری ماشینی یکی از پرکاربردترین واژگان مورد استفاده در زمینه هوش مصنوعی است که به شکل فوق العاده سریع و پیچیده ای از تحلیل دیتای کامپیوتری و همچنین الگوسازی آماری اشاره دارد.
از این پس سیری برای پیش بینی زمان سفرهای شما یا جستجوی خبرهای مربوطه (همزمان با شما که خبرها را در سافاری مرور می کنید)، از یادگیری ماشینی استفاده می کند و بعد فعالیت های مرتبطی نظیر رزرو اتاق را به شما پیشنهاد خواهد داد.
سیری برای صحبت کردن با شما از یادگیری ماشینی بهره میگیرد و کمک تان می کند تا از طریق یک دستگاه خانگی 349 دلاری (هوم پاد) موزیک دلخواهتان را مرتب سازی و آماده برای پخش کنید.
سیری همچنین به صورت خودکار عکس های تان را مرتب سازی کرده و درون آلبوم های مربوطه شان قرار می دهد و برای این منظور نیاز به دریافت هیچگونه دیتای مستقیمی از سوی شما ندارد.
اپل محصولاتی را معرفی کرد که قبلا نمونه شان را از سوی رقبای آن دیده بودیم
در کنار اینها اپل یک کیت نرم افزاری تازه به نام Core ML را هم معرفی کرد که پردازش سریع تر حجم بالای دیتای جمع آوری شده از طریق یادگیری ماشینی را ممکن می کند (یکی از مدیران اپل حتی مدعی شد که API مذکور تا شش برابر سریع تر از پردازنده هوش مصنوعی شرکت رقیب یعنی گوگل عمل می کند).
اما نیک که بنگریم در خواهیم یافت محصولات و تکنولوژی های تازه اپل در حالی معرفی شدند که بسیاری کمپانی های دست اندرکار در حوزه تکنولوژی، مدت ها پیش نوآوری های مشابه به آنها را رونمایی کرده بودند و قبلا میلیاردها دلار را برای حضور در رقایت جهانی هوش مصنوعی صرف نموده اند.
Mark Zuckerberg
بسیاری از این شرکت ها حساب ویژه ای روی هوش مصنوعی باز کرده اند؛ نرم افزارهایی را تصور کنید که بالاخره می توانند مانند یک انسان گفتگو کنند یا دید کامپیوتری که اشیاء موجود در جهان فیزیکی را آنقدر خوب تشخیص می دهد که می تواند بستر لازم برای ساخت و توسعه اولین ماشین خودران را فراهم آورد.
همین مساله اپل را آنچنان برانگیخته تا برای پیروزی در رقابتی وارد عمل شود که پیشتر آن را به رقبا واگذار نموده و مهم تر اینکه، تلاش هایش در این زمینه کاملا خلاف معیارها و فرهنگ پنهانکاری آن به شمار می روند.
دنیل گراس یکی از مدیران سابق اپل که تلاش چندسال اخیرش روی حوزه هوش مصنوعی معطوف بوده در این باره می گوید:
این تغییر موضعی قابل توجهی برای اپل است. هدف داخلی اپل ارائه محصولاتی فوق العاده است نه انتشار مقالات تحقیقاتی.
ده سال از معرفی آیفون می گذرد و اپل حالا به دنبال یک محصول انقلابی دیگر است که بتواند جایگاه خود را دوباره به دست آورد. فروش موفق آیفون باعث شد که اپل عنوان ارزشمندترین شرکت دنیا را از خود نماید و این فروش همچنان نیمی از کل درآمد سالانه (در سال 2016 میلادی درآمدهای اپل برابر با 215.6 میلیارد دلار اعلام شد) کمپانی مذکور را تشکیل می دهد.
موفقیت آیفون باعث شد که اپل عنوان ارزشمندترین شرکت دنیا را از آن خود نماید
اما همانطور که قبلا در خبرها خواندید، سال پیش، فروش آیفون برای نخستین بار در تاریخ ده ساله اش با کاهش روبرو شد که این موضوع نشان می داد بازار اسمارت فون های های-اند نهایتا به سمت اشباع شدن پیش می رود.
بندیکت ایوانس از کارشناسان موبایل و یکی از متخصصان شرکت اندرسن هورویتز که در سیلیکون ولی فعالیت می کند، در این باره می گوید:
تفاوت میان آیفون سال قبل و امسال به مراتب کمتر از اختلاف آیفون اولیه و نسل دومش خواهد بود… بنابراین به نظر می رسد که شاهد کاهش انحنای تابع سیگموئید باشیم. پس از این برهه تکنولوژی انقلابی بعدی را خواهیم داشت که البته هنوز هم از راه نرسیده است.
معرفی هوم پاد اپل که قرار است اواخر امسال وارد بازار شود، چندین سال بعد عرضه اکوی آمازون و گوگل هوم صورت می پذیرد که در واقع درخواست های شفاهی کاربرانشان را برای سرورهای این دو شرکت در کالیفرنیا می فرستند تا تحلیل شوند.
گوگل، تسلا، اوبر و دیگران مدتی است که مشغول تست ماشین های خودران خود در جاده های عمومی بوده اند حال آنکه اپل، اولین مجوز خود برای تست این ماشین ها را همین دو ماه پیش دریافت کرد.
تا پیش از مراسم شب گذشته، دستیار سیری صرفا ابزار فوق العاده ای برای سرچ وب به شمار می رفت که بر حسب تصادف توانایی تعریف کردن لطیفه های از پیش برنامه ریزی شده را هم داشت.
حالا اما اپل در تلاش است تا خود را به رقبایش برساند. در اکتبر سال قبل، این شرکت Russ Salakhutdinov (از اساتید دانشگاه کارنگی ملون) را به استخدام خود در اورد که در یکی از حوزه های مرتبط با هوش مصنوعی به نام یادگیری «عمیق» یا «نظارت نشده» تخصص دارد.
این حوزه به شاخه ای پیشرفته از یادگیری ماشینی اشاره دارد که در آن کامپیوترها آموزش می بینند چطور مانند عصب های مغزی در زمان تشخیص اشیاء یا گفتار انسان به آنها واکنش نشان دهند.
Russ Salakhutdinov
گفتنی است Salakhutdinov از اساتید مورد تایید جفری اورست هینتون است که حالا شاید برترین محقق در این زمینه به حساب می آید.
Salakhutdinov بخشی از زمان خود را در دانشگاه و بخشی را هم در اپل صرف می کند و در مقابل هینتون زمانش را به گوگل و دانشگاه تورنتو اختصاص داده است.
به گفته ریچارد زیمل مدیر موسسه هوش مصنوعی وکتور و از اساتید رشته یادگیری ماشینی دانشگاه تورنتو، تحکیم روابط با ابرستاره های دانشگاهی نتنها به بهبود محصولات شرکت های فعال در زمینه تکنولوژی منجر می شود بلکه نقشی کلیدی را در جذب نخبگان ایفا خواهد کرد.
زیمل ادامه می دهد:
تا پیش از این کمتر دیده می شد که این افراد سرشناس، در جریان کنفرانس های مختلف بج اپل را روی لباس خود داشته باشند، اما از این پس این موضوع تغییر خواهد کرد.
در ماه دسامبر سال قبل، اپل نخستین مقاله دانشگاهی خود در زمینه هوش مصنوعی را منتشر کرد. مقاله دیگر این شرکت نیز چندی قبل از سوی یکی از کنفرانس های مرتبط با موضوع دید کامپیوتری پذیرفته شد و قرار است در ماه جولای منتشر شود.
زیمل که دو سال پیش در مصاحبه اش با بلومبرگ گفته بود، مخفی کاری های اپل حد و اندازه ندارد و به خاطر همین رویه است که از بزرگ ترین پیشرفت های صنعت دور مانده، حالا بر این باور است که شرکت کالیفرنیایی «دست به تغییراتی زده است». البته او خاطرنشان می کند که این تغییرات نیازمند گذر زمان هستند.
محققان دانشگاه های برگزیده جهان در مصاحبه های مختلف گفته اند که اپل در زمره انتخاب های اول فارغ التحصیلان رشته های علوم کامپیوتری دنیا قرار نداشته و در مقابل این گوگل، فیسبوک و آمازون هستند که انتخاب های اصلی آنها را می سازند. آنها در عین حال باور دارند جایگاه اپل در این حوزه در حال تغییر است.
کارشناسان همچنین باور دارند که هجوم دیرهنگام اپل به حوزه هوش مصنوعی تا حدودی از آن جهت بوده که این شرکت تمایلی به پیروی از رقبای خود و داده کاوی نداشته است.
اپل جذابیت کمتری در میان فارغ التحصلان علوم کامپیوتری دارد
در مقابل این شرکت سرمایه های هنگفتی را صرف نموده تا لایه های اضافی از حریم خصوصی را برای کاربرانش ایجاد نماید.
برخلاف گوگل و فیسبوک که در وهله نخست شرکت های تبلیغاتی به شمار می روند و حجم بالایی از داده های خصوصی کاربرانشان را جمع آوری میکنند، اپل مرتبا تلاش دارد تا از میزان این اطلاعات نزد خود بکاهد.
در جریان کنفرانس سال قبل این شرکت، تیم کوکل مدیرعامل آن، اپل را در جایگاه مقابل گوگل و ضد آن معرفی کرد.
اما این موضع در قبال جمع آوری اطلاعات چنانچه شرکتی بخواهد در زمینه هوش مصنوعی فعالیت نماید، آنطور که محققان می گویند، برایش دردسرساز خواهد شد. یک گجت باید بتواند برای بهبود نحوه مکالمه خود با انسان، صحبت های کاربرانش را ثبت و تحلیل نماید.
لذا برای آنکه سیری باهوش تر از قبل شود، باید دیتا را از اپلیکیشن های دیگری نظیر تقویم جمع آوری کرده و تعبیر و تفسیر نماید.
سال گذشته که اپل کم کم حرف از هوش مصنوعی روی آیفون را به میان آورد، پروژه عظیمی را هم در زمینه حفظ حریم خصوصی کاربرانش کلید زد.
در آن پروژه از یک مفهوم آکادمیک به نام حریم خصوصی تفاضلی در اپلیکیشن های مبتنی بر هوش مصنوعی آیفون استفاده شده بود.
در حریم خصوصی تفاضلی، نویز یا اطلاعات بد به اطلاعات خوب تزریق می شود تا از این طریق افرادی که ممکن است روی اطلاعات و سوابق مربوط به یک فرد خاص تمرکز نمایند از هدف خود بازبمانند و دچار سردرگمی شوند.
برای نمونه نرم افزار اپل برای آنکه بتواند تصاویر مربوط به سگ شما را درون یک آلبوم قرار دهد، باید عکس های زیادی از آن را جمع آوری نماید.
اپل این عکس ها را جمع آوری می کند، اما قبل از آن، دیتای لازم را درون عکس ها رمزگذاری می کند و همزمان اطلاعات دیگری را نیز با آن مخلوط می کند تا از این طریق مانع از استخراج اطلاعات توسط افراد سودجو شود.
کارشناسان باور دارند که کارایی این تکنیک در حفاظت از حریم خصوصی به مراتب از دیگر روش ها نظیر فرمول های ریاضی برای ناشناس کردن پروفایل های کاربری بیشتر است.
تمرکز اپل روی مقوله حریم خصوصی شاید این شرکت را از ساخت و توسعه برخی محصولات باز نگه داشته باشد، اما آنطور که گراس می گوید این رویه مورد تمجید و ستایش کاربران قرار خواهد گرفت.
او در ادامه می گوید:
اپل در حال دستیابی به دانشی بسیار سخت است و تمام این کار را انجام می دهد تا از حریم خصوصی کاربرانش حفاظت نماید. لذا معتقدم زمانی که این کمپانی محصولی با سطح بالای حفاظت از حریم خصوصی را ارائه نمود، شرکتهایی نظیر فیسبوک و گوگل باید به دنیا پاسخگو باشند.
از آن سو، Munster نیز باورد دارد که در برهه کنونی، هیچکدام از شرکت های فعال در زمینه تکنولوژی پرچمدار هوش مصنوعی نیستند و خبر بد اما اینکه به باور وی اپل پشت سر همه آنهاست. خبر خوب اینکه اگر به روند اثرگذاری هوش مصنوعی روی دنیا نگاه کنیم در خواهیم یافت که این تکنولوژی هنوز هم روزهای نخست شکوفایی اش را پشت سر می گذارد و زمان زیادی برای پیشرفت آن باقیست.