ارزهای دیجیتال یا Digital currency را می‌توان نشانی از نوآوری در سیستم‌های پرداخت و شکل جدیدی از ارز دانست. این نوع ارز که امروزه آن را با نام پول‌های الکترونیکی نیز می‌شناسیم، پدیده‌ای است که بیش از هر زمان دیگری بین کاربران خود محبوبیت پیدا کرده است. اگرچه ارز دیجیتال در گذشته برای رفع نیاز به پول به‌صورت فیزیکی از امنیت کافی برخوردار نبود، اما امروزه با ظهور فناوری بلاکچین می‌توان گفت با تغییر سطح امنیتی، ارزهای دیجیتال در آینده‌ای نه چندان دور برای همیشه شیوه گردش مالی در بازار را تغییر خواهند داد و جایگزینی برای کاربردهای سنتی پول خواهند بود. شاید چندان دور از ذهن نباشد که ارزهای دیجیتال نقطه آغازی باشند برای شفافیت بیشتر در مبادلات و پایه‌ی معاملات آینده در سطح اقتصاد جهانی شوند.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال (Digital Currencies) که مبتنی بر علم رمزنگاری است، برخلاف همتای سنتی خود یعنی ارز فیزیکی، تنها در فضای اینترنت وجود دارد. این ارز شکل جدیدی از پول است که نامشهود بوده و شما هرگز قادر به لمس آن نخواهید بود و تنها در حوزه دیجیتال معنا پیدا می‌کند. تمامی مراحل آن اعم از صدور، انتقال، ذخیره و حتی ثبت سوابق بصورت الکترونیکی صورت می‌گیرد. در حقیقت ارز دیجیتال برابر با هر ارزش به وجو آمده در بستر دیجیتال می‌باشد که دسترسی به آن نیاز به فناوری‌ای پشتیبانی شده به وسیله اینترنت خواهد داشت.
ارزهای دیجیتال را می‌توان مفهومی در تقابل با واسطه‌های معاملاتی فیزیکی همچون پول و یا اوراق بانکی به شمار آورد. انتقال سرمایه در این نوع ارز که تا حدودی دارای وجوه مشترکی با ارزهای فیزیکی است بدون هیچگونه محدودیت مرزی و در لحظه صورت می‌گیرد. اگرچه ارز دیجیتال نیز همچون ارز فیزیکی جهت خرید و معاملات کالا و یا برخی خدمات کاربرد دارد، اما استفاده از آن عموما به بخش‌های خاص، به عنوان مثال در خرید مراحل یک بازی محدود می‌شود. نکته جالب توجه درباره ارزهای دیجیتالی همچون بیت کوین عدم وجود مرکزی خاص برای تولید این نوع ارز است و به همین دلیل از ارزهای دیجیتال با نام «پول‌های غیرمتمرکز دیجیتال» نیز یاد می‌شود. به این معنا که هیچ سازمان و یا نهاد مشخصی در کنترل آن دخالت ندارد.
لازم به ذکر است ارزهای مجازی و رمز ارزها (cryptocurrency) از جمله ارزهای دیجیتالی محسوب می‌شوند اما باید به خاطر داشته باشید بالعکس این مسئله درست نبوده و در واقع هر ارز دیجیتالی نمی‌تواند ارز مجازی و یا رمز ارز باشد. اکنون که تا حدودی با مفهوم ارزهای دیجیتال آشنا شده‌اید شاید برای شما نیز جالب باشید بدانید چه تاریخچه‌ای پشت این ارزهای غیرقابل لمس نهفته است!
بررسی تاریخچه ارزهای دیجیتال
ممکن است به محض شنیدن نام ارز دیجیتال اولین واژه‌ای که در ذهن شما نقش ببند بیت‌کوین باشد. اما آیا در در واقعیت بیت‌کوین اولین ارز دیجیتال وارد شده در دنیای مجازی است؟ در پاسخ باید گفت اگرچه ظهور بیت‌کوین به عنوان یک ارز دیجیتال و یا به نوعی رمز ارز، در سال ۲۰۰۹ در دید عموم تولد اولین ارز دیجیتال تصور می‌شود، اما در حقیقت پیش از آن نیز تلاش‌های قابل توجهی جهت دستیابی به ارز دیجیتال صورت پذیرفته بود. به عبارتی می‌توان گفت ارز دیجیتال امن مفهومی است که در دهه ۱۹۸۰ میلادی و با تلاش‌های دانشمندی از ایالات متحده با نام دیوید چائوم (David Chaum) با انتشار یک مقاله تحقیقاتی در این زمینه آغاز شد. از همین رو وی به عنوان یکی از پیشگامان در حوزه فناوری رمزنگاری و به نوعی مخترع ارز دیجیتال به شمار می‌رود.
او در سال ۱۹۸۹ جهت تحقق ایده‌ی خود شرکتی با نام دیجی کش (DigiCash) را در آمستردام آمریکا تأسیس نمود. دیوید چائوم همچنین مؤسس انجمن بین المللی تحقیقات رمزنگاری (IACR) نیز می‌باشد که امروزه برگزار کننده کنفرانس‌های دانشگاهی در حوزه تحقیقات رمزنگاری است. شرکت تأسیس شده توسط دیوید چائوم در سال ۱۹۹۸ با اعلام ورشکستگی به فعالیت خود پایان داد زیرا او ارائه دهنده مفهومی بود که سال‌ها جلوتر از زمان خود بود و هرگز مؤفق نشد به شتاب لازم برای ادامه‌ی حیات خود برسد.
همچنین طلای الکترونیکی و یا همان (E-Gold) را می‌توان اولین کاربرد عمومی ارز دیجیتال به شمار آورد که تا قبل از تعطیل شدن به وسیله دولت ایالات متحده در سال ۲۰۰۸ میلادی موفق به جذب تعداد زیادی کاربر فعال شد. پس از آن تاریخ، شرکت‌های عظیم ارزهای دیجیتال تحت عناوین مختلف و با داشتن حمایت‌های مالی وارد بازار شدند.
انواع ارزهای دیجیتال و مقایسه آن
هنگامی که ارزهای دیجیتال با استقبال مواجه شدند و در اصطلاح اولین رونق مهم خود را تجربه کردند، تعداد بی شماری از انواع مختلف از آن ها به بازار عرضه شدند. اما به مرور زمان تعداد انگشت شماری بالاتر از بقیه قرار گرفتند و در نهایت خود را به عنوان اصلی ترین ارزهای دیجیتال امروز معرفی کردند. اما در این میان یک طبقه بندی اصلی در ارزهای دیجیتال وجود دارند که بسته به کاربرد در یکی از دو دسته بندی زیر قرار می‌گیرند:
ارز مجازی (Virtual currency)
ارز مجازی نوعی از ارز دیجیتالی است که در بخش یا انجمنی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور مثال بازی (FarmVille) از جمله بازی‌های مزرعه داری است که خرید اقلام مزرعه جزئی از این بازی محسوب می‌شود. در اینجاست که سکه‌های ارز مجازی جهت خرید این اقلام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع ارز تنها در چنین مواردی قابل استفاده و معتبر بوده و در دنیای واقعی هیچگونه ارزشی ندارد.
ارز رمزنگاری شده (Crypto Currency)
ارز رمزنگاری شده نوعی از ارز دیجیتالی به شمار می‌رود که مانند بیت‌کوین دارای ارزش حقیقی است. ارز دیجیتال رمزنگاری شده بر پایه الگوریتم‌های ریاضی بوده و در فضای اینترنت به شکل الکترونیکی انتقال پیدا می‌کند. از جمله مزایای قابل ذکر ارز رمزنگاری عدم ارتباط آن با اقتصاد کشورهاست. به این معنا که به دلیل غیرمتمرکز بودن آن و عدم وابستگی به هیچ یک از سازمان‌های نظارتی در صورت بروز فروپاشی اقتصادی در یک کشور، این نوع ارز دیجیتال ارزش خود را از دست نداده و ثابت خواهد ماند.
همچنین به دلیل نبود نهاد نظارتی معاملات بین‌المللی با وجود ارز رمزنگاری شده با سهولت بیشتری صورت خواهد گرفت. علاوه بر این، این ارز قابلیت مبادله با هرگونه ارز فیزیکی را بصورت کاملا خصوصی دارد. کلیه تراکنش‌های مربوط به مبادلات با ارز دیجیتال رمزنگاری شده به‌صورت ناشناس به تأیید می‌رسند. در نتیجه ارز دیجیتال مانند ارز فیزیکی قابل ردیابی نیست.
یکی دیگر از نکات قابل توجه درباره ارز رمزنگاری شده عدم امکان فسخ معاملات و استرداد این ارز است. در حالت عادی و خارج از دنیای ارزهای دیجیتال، اگر اثبات شود به عنوان مثال مبلغی بابت یک چک جعلی پرداخت شده، امکان پیگیری و بازپس گیری مبلغ وجود دارد. اما در دنیای دیجیتال و ارزهای رمزنگاری شده قطعا این اتفاق رخ نخواهد داد. لذا به دلیل انجام معاملات با استفاده از الگوریتم‌هایی بسیار پیچیده، و انتقال رمزها از شخصی به دیگری جایی برای اشتباه در هنگام معامله وجود ندارد.
اما در کنار تمامی این مزایا بدون شک معایبی نیز در معاملات از طریق ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده وجود دارد. در برخی موارد این نوع ارز دیجیتال جهت انجام معاملات خلاف قانون همچون پولشوئی و یا حتی خرید و فروش داروهای غیرقانونی استفاده می‌شود. و یا در مواردی تبدیل به یک باج‌افزار شده و خلافکاران از طریق هک و نفوذ در سیستم، در ازای عدم افشای اطلاعات شخصی کاربر تقاضای ارز رمزنگاری شده می‌کنند بدون آن که ردی از خود به جای بگذارند.
معرفی چند نوع از ارزهای دیجیتالی رمزنگاری شده
ارزهای رمزنگاری شده انواع مختلفی دارند، اما این چند نوع از ارزهای شناخته شده‌ای هستند که با هم آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بیت‌کوین (Bitcoin)
بیت‌کوین (Bitcoin) را می‌توان پایه گذار ارز رمزنگاری شده و یکی از پیشروان ارز دیجیتال در عصر حاضر دانست. در حقیقت بیت‌کوین به عنوان یکی سیستم جهانی پرداخت بصورت الکترونیک، این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند که بدون وجود یک واسطه نظیر بانک، به صورت مستقیم به معامله با یکدیگر بپردازند.
مقاله سفید و یا همان (White Paper) بیت‌کوین که در سال ۲۰۰۸ انتشار یافت به طور کامل به شرح این ارز دیجیتال انقلابی پرداخت. در توضیح باید گفت مقاله سفید یا وایت پیپر در حقیقت مقاله‌ای است که دربردارنده اطلاعات بسیار مفید مانند اهداف پروژه و اطلاعات کلی درباره آن بوده و عموماً در بخش تکنولوژی نوشته می‌شود. کاربران با مطالعه دقیق این مقاله می‌توانند به اطلاعات کاملی راجع به طرح مورد نظر دست پیدا کنند، در صورتی که علاقه‌مندید بیشتر در مورد این ارز بدانید، می‌توانید مقاله‌ی آشنایی با بیت‌کوین که قبلا در همیار آی‌تی منتشر شده را مطالعه نمایید.
هویت واقعی خالق بیت‌کوین که بین عموم با نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) شناخته می‌شود تا به امروز همچنان در هاله‌ای از ابهام بوده و هرگز مشخص نشد که این نام متعلق به یک فرد است و یا در پشت این نام گروهی از افراد وجود دارند. بیت‌کوین ارز دیجیتالی است که دقیقاً مانند ارز فیزیکی قابلیت مبادله و یا پس‌انداز را داشته و دارای ارزشی مانند طلا می‌باشد که در هر لحظه و یا هر مکانی می‌توان اقدام به انتقال این ارزش نمود.
آلت‌کوین‌ها (Altcoins) در ارزهای دیجیتال
در حقیقت با ظهور بیت‌کوین در سال ۲۰۰۸ راه برای به وجود آمدن انواع دیگر ارز دیجیتال و سکه‌های جدید هموار شد. این سکه‌های تازه وارد که جایگزینی برای بیت‌کوین محسوب می‌شدند، “سکه‌های جایگزین” و یا آلت‌کوین (Altcoins) نام گرفتند. این سکه‌های جایگزین و یا به عبارتی آلت‌کوین شامل طیف گسترده‌ای از کاربردهای مختلف می‌شود.
به عنوان نمونه یکی از اولین بلاک‌چین‌های قابل برنامه‌ریزی در سطح جهانی اتریوم (Ethereum) است که این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند تا با استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکر اقدام به ایجاد قراردادهای هوشمند نمایند. از مزایای اجرای برنامه‌های برپایه‌ی اتریوم، عدم امکان تقلب و یا ایجاد از کارافتادگی در این برنامه هاست.
لایت‌کوین (litecoin) نیز از جمله ارزهای شبکه پرداخت جهانی محسوب می‌شود که وجه تشابه زیادی با بیت‌کوین دارد. خالق لایت‌کوین با هدف ساخت مکملی برای بیت‌کوین اقدام به عرضه این نوع ارز رمزنگاری شده نمود.
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط کوین‌مارکت‌کپ (CoinMarketCap) که وبسایتی در حوزه ردیابی ارزش ارزهای دیجیتال می‌باشد، حداقل تا به امروز چیزی بالغ بر ۸۵۶ آلت‌کوین وجود دارد که در این میان پنج آلت‌کوین برتر عبارتند از:
- اتریوم (Ethereum)
- ایاس (EOS)
- لایت‌کوین (litecoin)
- بیت‌کوین‌کش (Bitcoin Cash)
- ریپل (Ripple)
اتریوم (Ethereum)
اتریوم در سال ۲۰۱۵ ایجاد شد، این ارز نسل دوم ارزهای دیجیتال است که نوعی از ارز رمزنگاری شده است. در واقع اتریوم یک پلتفرم منبع باز مبتنی بر فناوری بلاکچین است. اتریوم در کنار امکان ردیابی مالکیت معاملات ارز دیجیتال، توسط بلاک چین مانند یک سیستم عامل عمل کرده و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های غیر متمرکز خود را روی آن پیاده سازی کنند.
علاوه بر این اتریوم یک توکن ارز رمزنگاری شده به نام اتر ارائه می‌دهد که قابل انتقال بوده و می‌تواند بین کاربران مختلف در پلتفرم اتریوم برای محاسباتی که انجام داده‌اند پرداخت شود. اتر ارز دیجیتال تجاری و قابل حمل در اتریوم است، در نهایت اگر بیت‌کوین را طلای ارزهای دیجیتال بنامیم، اتریوم می‌تواند به عنوان نقره یاد شود!
ریپل (XRP)
Ripple در سال ۲۰۱۲ منتشر شد که هم به عنوان ارز رمزنگاری شده و هم به عنوان یک شبکه پرداخت دیجیتال برای معاملات مالی عمل می‌کند. در واقع ریپل یک شبکه تسویه حساب جهانی است که برای ایجاد روشی سریع، مطمئن و کم هزینه برای انتقال پول طراحی شده است.
ریپل همچنین اجازه می‌دهد تا هر نوع ارز از دلار و بیت‌کوین گرفته تا طلا و یورو مبادله شود و برخلاف سایر ارزها می تواند به بانک‌ها متصل شود. ریپل با انواع دیگر ارزهای دیجیتال متفاوت است زیرا تمرکز اصلی آن معاملات شخص به شخص نیست، بلکه بیشتر برای جابجایی مبالغی در مقیاس بزرگ‌تر اختصاص یافته است.
شما چه تجربه‌ای در خصوص ارزهای دیجیتال دارید؟ آیا از آن‌ها استفاده می‌کنید؟ نظرات و دیدگاه‌های خود را با ما در میان بگذارید.