اگر سروکارتان با اینترنت و وب باشد حتما تا به‌حال با کلمه‌ی کوکی (Cookie) برخورد داشته‌اید، اولین چیزی که با شنیدن این واژه در ذهن ما تداعی می‌شود شیرینی‌های کوچک، خوشمزه و مغزدار است! اما این واژه در مباحث مرتبط با کامپیوتر به داده‌های متنی کوچک و موقتی گفته می‌شود که توسط وبسایت‌ها بر روی رایانه‌ی کاربر ذخیره می‌شوند، در ادامه با همیار آی تی همراه باشید تا با کوکی‌ها و کاربرد آن‌ها در اینترنت بیشتر آشنا شویم و به نحوه‌ی کار آن‌ها پی ببریم.
کوکی‌ها دقیقا چه چیزی هستند؟
همانگونه که در ابتدای نوشته گفتیم، کوکی‌ها داده‌های متنی کوچکی هستند که معمولا به صورت موقتی (به همراه تاریخ انقضا) در مرورگر شما ذخیره شده و دربردارنده‌ی اطلاعاتی در مورد سایت مورد نظر و فعالیت‌های شما در آن سایت هستند.
معمولا داده‌هایی که برای شناسایی کاربران در یک سایت استفاده می‌شوند توسط کوکی در دستگاه شما ذخیره خواهند شد، به زبان ساده‌تر می‌توان گفت یک وبسایت به کمک کوکی‌ها شما را خواهد شناخت.
در حالت کلی کوکی‌ها در دو دسته‌ی اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل first-party Cookie (کوکی‌هایی که مستقیما به وبسایتی که آن‌را باز کرده‌اید تعلق دارند) و کوکی‌های third-party Cookie (که توسط کدهای سوم شخص مثل سرویس‌های تبلیغاتی و… در مرورگر شما ذخیره می‌شوند)
کوکی‌ها چه کاربردهایی دارند؟
بارها این مورد را تجربه کرده‌اید، هنگامی که قصد وارد شدن به حساب کاربری خود در سایتی را داشته‌اید تنها در اولین ورود به حساب کاربری، وبسایت از شما اطلاعات ورود را درخواست می‌کند (نام کاربری، گذرواژه) ولی در مراجعات بعدی بدون نیاز به ورود اطلاعات، به صورت خودکار در حساب کاربری خود وارد شده‌اید، در اکثر مواقع اینکار به کمک کوکی‌ها انجام می‌شود.
هنگامی که شما در سایتی وارد می‌شوید، اطلاعات به صورت یک فایل متنی موقت (کوکی) در دستگاه شما ذخیره شده و بار بعدی که به سایت مراجعه می‌کنید در ابتدا یک درخواست توسط وبسایت به مرورگر شما ارسال می‌شود اگر کوکی مورد نیاز (اطلاعات ورود و شناسایی شما) در دستگاهتان موجود باشد سایت شما را شناخته و به صورت خودکار وارد حساب کاربری خود خواهید شد! (این عمل تا زمانی که خود شما به صورت دستی کوکی‌ها را حذف نکنید یا تاریخ انقضای آن‌ها فرا نرسد انجام خواهد شد)
از کاربردهای دیگر کوکی می‌توان به شناسایی کاربر، بررسی و آنالیز آماری سایت، ذخیره‌ی تنظیمات و شخصی‌سازی‌ها، هدفمندسازی تبلیغات نمایش داده شده به کاربر و… اشاره کرد.
چرا از کوکی استفاده می‌کنیم؟
در پروتکل HTTP درخواست‌ها از یکدیگر مستقل‌اند و سرور نمی‌تواند درخواست‌های مختلف را دسته‌بندی کند، این مشکل به کمک کوکی‌ها و ذخیره یک فایل متنی کوچک سمت کلاینت (در دستگاه کاربر) برطرف می‌شود، به علاوه پروتکل HTTP یک پروتکل Stateless بوده و بین درخواست و پاسخ‌های آن ارتباط منطقی وجود ندارد، به زبان ساده‌تر این پروتکل کمی فراموش‌کار است و به همین علت باید به کمک یک نشست پایدار (session) تعامل بین سرور و کلاینت (در اینجا دستگاه کاربر) را برقرار کنیم، در چنین مواقعی این فرایند توسط کوکی انجام می‌شود.
آیا کوکی‌ها خطرناک هستند؟
در حالت معمول خیر! کوکی یک فایل متنی ساده است که در دستگاه شما ذخیره می‌شود، اطلاعات مهم شما به صورت رمزگذاری شده در کوکی قرار می‌گیرد، همچنین معمولا تنها آی‌دی مختص به شما در کوکی ذخیره می‌شود و گذرواژه‌ی شما ذخیره نخواهد شد، بنابراین حتی با دسترسی مستقیم به کوکی نیز امکان سوءاستفاده وجود نخواهد داشت، همچنین شما می‌توانید هر موقع که تمایل داشته باشید جلوی ذخیره‌ی کوکی‌ها را در مرورگر خود بگیرید (هرچند در برخی از مواقع این کار می‌تواند باعث بروز اختلال در عملکرد سایت و تجربه‌ی کاربری شما شود)
آیا کوکی حریم شخصی کاربر را نقض می‌کند؟
تا وقتی که اطلاعات شخصی خود را در اختیار وبسایت‌ها قرار نداده باشید کوکی‌ها نمی‌توانند به اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشند، همانگونه که در بالا توضیح دادیم کوکی‌ها برای اهداف مختلفی استفاده می‌شوند که یکی از آن‌ها آنالیز رفتاری کاربر برای نمایش تبلیغات هدفمند است، این امکان وجود دارد که وبسایتی برخی از عادات رفتاری شما را در کوکی‌ها ذخیره کند و در دفعات بعدی با توجه به آن‌ها تبلیغات مورد علاقه‌تان را به شما نمایش دهد، با این حال نیز این فرایند برای بهبود تجربه‌ی کاربری شما استفاده می‌شود و به خودی خود نمی‌تواند حریم خصوصی شما را به خطر بیندازد، پس لازم نیست زیاد نگران کوکی‌ها باشید، در ضمن شما هرگاه تمایل داشته باشید می‌توانید کوکی‌ها را مسدود کرده یا آن‌ها را از دستگاه خود حذف کنید (توصیه نمی‌شود)
اجزای تشکیل‌دهنده‌ی یک کوکی چه چیزهایی هستند؟
هر کوکی از ۷ جزء یا مشخصه تشکیل شده است که شامل موارد زیر می‌باشد:
- نام کوکی
- محتوای کوکی
- زمان انقضا
- مسیر کوکی
- نوع ارسال
- نحوه‌ی دسترسی
در این موارد نام و محتوای کوکی الزامی هستند و باید حتما در کوکی موجود باشند.