آی‌تی‌آی‌ال (ITIL) که مخفف عبارت Information Technology Infrastructure Library است در اصل به معنای کتابخانه زیربنایی فناوری اطلاعات می‌باشد و به مجموعه‌ای از شیوه‌های دقیق برای فعالیت‌هایی در زمینه فناوری اطلاعات نظیر مدیریت خدمات فناوری اطلاعات (ITSM) و مدیریت دارایی فناوری اطلاعات (ITAM) دلالت دارد. این مجموعه بر همراستایی خدمات فناوری اطلاعات با نیازهای کسب‌وکارها تمرکز دارد و یادگیری آن برای افراد دخیل در این زمینه، بسیار حیاتی است. در این مطلب با آموزش ITIL همراه شما هستیم و از تاریخچه، مزایا، و کاربردهای این کتابخانه خواهیم گفت.
آی‌تی‌آی‌ال فرآیندها، رویه‌ها، وظایف و چک‌لیست‌هایی را توصیف می‌کند که نه مختص سازمان هستند و نه خاص فناوری، اما می‌توانند توسط سازمان‌ها در جهت ایجاد استراتژی، ارائه ارزش و حفظ خداقل سطح شایستگی اعمال شوند. ITIL به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا یک پروژه طبق برنامه‌ریزی انجام شود. گرچه ITIL زیربنای ISO/IEC 20000 – استاندارد مدیریت خدمات بین‌المللی برای مدیریت خدمات فناوری اطلاعات است – اما تفاوت‌های اساسی بین استاندارد ایزو 20000 و چارچوب ITIL وجود دارد.
تاریخچه ITIL
قبل از اینکه سراغ آموزش ITIL برویم، بد نیست با تاریخچه این کتابخانه آشنا شویم؛ آنچه که امروزه ما آن را کتابخانه زیربنایی فناوری اطلاعات می‌نامیم، با پیگیری‌های CCTA – آژانس مرکزی کامپیوتر و مخابرات – توسعه پیدا کرده و در ابتدا به عنوان روش‌شناسی مدیریت فناوری اطلاعات دولتی – Government Information Technology Infrastructure Management Methodology – شناخته شد.
آی تی آی ال به یکی دیگر از تجربیات موفق مانند ISPL، ASL، DSDM و CMMI قرار گرفت و عمدتا به وسیله COBIT با موسسات فناوری اطلاعات دولتی (یعنی وابسته به دولت‌ها) پیوند داده می‌شود. در اواخر سال 2005 کنسرسیوم مکانی متن باز (OGC) بازنگری در ITIL انجام داد که به نسخه سه ITIL مشهود شد و بالاخره در سال 2007 این کتابخانه در دسترس عموم قرار گرفت. نسخه ITIL v3 دارای 5 اصل است:
- استراتژی سرویس – Service Strategy
- عملیات سرویس – Service Operation
- طراحی سرویس – Service Design
- انتقال سرویس – Service Transition
- بهبود مداوم سرویس – Continual Service Improvement
در واقع این 5 اصل بودند که بسیاری از نکات نسخه دو ITIL را بروزرسانی کردند و محدوده و حوزه فعالیت‌های ITIL در مدیریت سرویس‌ها را توسعه دادند.
چرا آموزش ITIL مهم است؟
از آنجایی که ITIL مجموعه‌ای از بهترین تجارب علمی از سراسر دنیا را (در حیطه مدیریت سرویس‌های فناوری اطلاعات) در اختیار مهندسین و مدیران فناوری اطلاعات قرار می‌دهد، یادگیری آن بسیار حیاتی است. آموزش ITIL چند مزیت اساسی دارند که در ادامه با آنها آشنا خواهید شد:
- آشنایی هرچه بهتر با مفاهیم مرتبط با مدیریت فناوری اطلاعات
- پیدا کردن یک دید وسیع از عملیات‌هایی که عمدتا یک مدیر فناوری اطلاعات باید انجام دهد
- یادگیری مفاهیم استاندارد در حوزه فناوری اطلاعات در کلاس جهانی
برای آشنایی هر چه بیشتر و آموزش ITIL، ما آموزش فرآیندهای ITIL – عملیات سرویس وب‌سایت فرادرس را پیشنهاد می‌دهیم که به صورت جامع و کاملا رایگان در اختیار شما قرار گرفته است:
- آموزش ITIL – کلیک کنید
کلیات کتابخانه زیربنایی فناوری اطلاعات نسخه 3
همانطور که قبلا اشاره کردیم، ورژن 3 ITIL دارای 5 اصل بسیار مهم است؛ در این قسمت به بررسی هر یک از آنها خواهیم پرداخت.
استراتژی سرویس
استراتژی یا راهبرد سرویس مرکز اصلی ITIL است، با این وجود نمی‌تواند به تنهایی و بدون سایر بخش‌های فناوری اطلاعات کاری از پیش ببرد. این بخش نتیجه یک چارچوب جهت ایجاد تجربه موفق (Best Practices) در نتیجه یک توسعه بلندمدت استراتژی سرویس می‌باشد. همین بخش دارای موضوعات مختلفی است:
- استراتژی عمومی (General Strategy)
- رقابت و فضای بازار (Competition and Market Space)
- انواع فراهم کنندگان سرویس (Service Provider Types)
- مدیریت سرویس در نقش دارایی استراتژیک (Service Management as a Strategic Asset)
- طراحی و توسعه سازمان (Organization Design and Development)
- فعالیت‌های کلیدی فرایندها (Key Process Activities)
- مدیریت مالی (Financial Management)
- مدیریت سرویس سهام (Service Portfolio Management)
- و نقش‌های کلیدی و مسئولیت‌های کارکنان مرتبط در راهبرد سرویس (Key Roles and Responsibilities of Staff engaging in Service Strategy)
طراحی سرویس
طراحی سرویس فناوری اطلاعات از تجربیات موفق نشأت می‌گیرد و شامل طراحی معماری، فرآیندها، قوانین، مستندات و در نظر گرفتن نیازمندی‌های تجاری آینده است و شامل موضوعات زیر است:
- بسته طراحی سرویس (SDP – Service Design Package)
- مدیریت سرویس فهرست (Service Catalog Management)
- مدیریت سطح سرویس (Service Level Management)
- طراحی برای مدیریت گنجایش (Designing for Capacity Management)
- سرویس IT مداوم (IT Service Continuity)
- امنیت اطلاعات (Information Security)
- مدیریت ملزومات (Supplier management)
- و نقش‌های کلیدی و مسئولیت کارکنان مرتبط در طراحی سرویس (key roles and responsibilities for staff engaging in service design)
انتقال سرویس
انتقال سرویس به تحویل سرویس‌هایی مرتبط می‌شود که نیاز به تجارت فعال/عملیاتی دارند و عمدتا از بخش پروژه فناوری اطلاعات تبعیت می‌کنند تا تجارت مرسوم. این بخش نیز شامل موضوعات مختلفی است:
- مدیریت تغییرات در محیطهای تجارت مرسوم (Managing changes to the “BAU” environment)
- دارایی سرویس (Service Asset)
- مدیریت پیکربندی (Configuration Management)
- برنامه‌ریزی و پشتیبانی انتقال (Transition Planning and Support)
- مدیریت توسعه و نسخه (Release and Deployment Management)
- مدیریت تغییرات (Change Management)
- مدیریت دانش (Knoweledge Management)
- نقش‌های کلیدی کارکنان مرتبط در انتقال سرویس (Key Roles of Staff engaging in Service Transition)
- آموزش امنیت شبکه‌های رایانه‌ای – کلیک کنید
عملیات سرویس
کسب تجربیات موفق درگروِ نائل شدن به تحویل سطوح پذیرشِ (Agreed Levels) سرویس‌ها برای کاربران نهایی و مشتری‌ها است. همچنین در عملیات سرویس (که بخش مهم آموزش ITIL است) مانیتورینگ مشکلات و برقراری تعادل بین سرویس مطمئن، هزینه و غیره مورد توجه است و این بخش از ITIL شامل بخش‌های زیر است:
- ایجاد تعادل بین هدف‌های برخوردی، مثل اطمینان و هزینه و غیره
- مدیریت وقایع (Incident Management)
- تکمیل رخدادها (Event Fulfillment)
- مدیریت رخدادها (Event Management)
- مدیریت رخدادها (Event Management)
- مدیریت رخدادها (Event Management)
- میز خدمات (Service Desk)
- مدیریت برنامه و تکنیکی (Technical and Application Management)
- نقش‌های کلیدی و مسئولیت کارکنان مرتبط در عملیات سرویس (key roles and responsibilities for staff engaging in Service Operation)
بهبود مداوم سرویس؛ به عنوان بخش پایانی آموزش ITIL
مرتب‌سازی و بهبود مداوم سرویس‌های IT به منظور تغییر نیازهای تجاری انجام می‌شوند، چرا که ثبات و عدم پیشرفت، باعث تنزل موسسه خواهد شد. مراد از بهبود مداوم سرویس در جهت تغییر نیازهای تجاری، به وسیله تعریف و پیاده‌سازی بهبودها در سرویس‌های فناوری اطلاعاتی است که از فرآیندهای تجاری پشتیبانی می‌کنند.
نقش میکروتیک در مدیریت بهتر کاربران
در ادامه مبحث آموزش ITIL، باید نگاهی بیاندازیم به محصولات میکروتیک و کاربردهای آن در حوزه فناوری اطلاعات. محصول اصلی این شرکت یک سیستم عامل برپایه لینوکس است که MikroTik RouterOS نام دارد و با نصب کردن آن روی سخت افزار اختصاصی این شرکت؛ RouterBOARD، سیستم شما به یک مسیریاب شبکه تبدیل می‌شود. دیواره آتش (فایروال)، خدمات دهنده و سرویس گیرنده شبکه خصوصی مجازی (وی پی ان)، شکل دهنده و ارتقا دهنده کیفیت خدمات پهنای باند و ویژگی نقطه دسترسی (Access Point) از جمله خدمات مختلف میکروتیک هستند.
برای ارتقا سطح عملکرد میکروتیک نه تنها باید آن را آموزش دید بلکه به خرید مجوز یا همان لایسنس هم نیاز است. برنامه اجرایی این شرکت برای سیستم عامل ویندوز وین باکس (winbox) نام دارد و برای کاربران یک رابط گرافیکی جهت پیکربندی مسیریاب و نظارت بر کارکرد آن فراهم می‌کند. علاوه بر این، RouterOS دسترسی از طریق Telnet، FTP، و SSH را فراهم می‌کند و برای مدیریت و نظارتْ یک برنامه کاربردی رابط (API) برای دسترسی مستقیم از طریق برنامه‌های کاربردی را به وجود می‌آورد.
- آموزش مدیریت کاربران با میکروتیک – کلیک کنید
ویژگی‌هایی که میکروتیک را خاص کرده است
ویژگی‌های خاصی در میکروتیک نهفته است که محصولات این شرکت را به یکی از پرطرفدارترین‌ها در حوزه فناوری اطلاعات و شبکه تبدیل کرده است. یکی از این ویژگی‌ها پایداری میکروتیک است؛ روتر میکروتیک مانند یک مسیریاب قوی از سرعت بوت بالا و عملکرد خودکار – بدون نیاز به هیچ لاگ این – برخوردار است. سرعت بالای نصب تنظیمات از دیگر ویژگی‌های خاص آن به شمار می‌رود که می‌توان در عرض چند دقیقه آن را نصب و تنظیمات را از یا به دیگر دستگاه‌ها Import یا Export کرد.
اما مهم‌ترین و خاص‌ترین ویژگی میکروتیک، به صرفه بودن آن نسبت به نمونه‌های مشابه سخت‌افزاری؛ شما با گذراندن دوره‌های آموزشی میکروتیک و نحوه استفاده از آن، تجربه لازم برای نصب و راه‌اندازی تمامی تجهیزات میکروتیک را به دست خواهید آورد.
روتینگ میکروتیک چه کاربردهایی دارد
استفاده از میکروتیک به عنوان روتر (مسیریاب) یکی از کاربردهای اصلی آن است؛ در بسیاری از شبکه‌ها نیاز است تا آن را به چند شبکه کوچک‌تر تبدیل کرد. از طرفی در مواقعی که دارای چند دفتر، شعبه و نمایندگی هستید، برای برقراری ارتباط بین آنها نیاز به روتر پیدا خواهید کرد. میکرتیک برای مسیردهی از تمامی پروتکل‌ها – Telnet، SSH و غیره – پشتیبانی می‌کند.
برقراری ارتباط بین دفاتر موضوع مهمی در حوزه شبکه است که میکروتیک در این زمینه هم بسیار کاربردی می‌باشد. شما به راحتی ساخت یک ارتباط VPN بین شعبات خود می‌توانید ارتباط ایمنی برقرار کنید و منابع اطلاعاتی موجود بین شعبات از قبیل فایل شیرینگ، پرینترها، دوربین‌ها و برنامه‌ها و غیره را با امکان محدودیت‌های دسترسی استفاده کنید.
مدیریت پهنای باند با استفاده از میکروتیک
کنترل مصرف اینترنت کارمندان و کاربران و تقسیم‌بندی استفاده از هر سیستم از مهم‌ترین مسائل پیش روی مدیران شبکه است. امکان محدودسازی و مدیریت پهنای باند داخلی (LAN) و خارجی (Internet) یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که میکروتیک در اختیار مدیر قرار می‌دهد. شما به عنوان مدیر شبکه قادر خواهید بود تا گروهی از کاربران و حتی IPها را به تفکیک مبدا، مقصد، پورت و نوع برنامه مدیریت کنید.
تنظیم حرفه‌ای میکروتیک که نیاز به آموزش جامع دارد، این امکان را به شما می‌دهد تا کلیه فعالیت‌های موجود در شبکه را کنترل کنید؛ قادر می‌شوید چندین اشتراک اینترنتی داشته باشید، و هر اشتراک را بنا به نیاز به کاربران خاص اختصاص دهید.
ایجاد بالاترین سطح ایمنی با استفاده از میکروتیک
با کمک دیواره‌های آتش میکروتیک (Firewall)، شما می‌توانید پورت‌های خروجی و ورودی شبکه را محدود کنید. همچنین با پابلیک کردن دوربین‌های موجود در شبکه و تغییر پورت آنها، قادر خواهید بود از طریق اینترنت و در جایی که به اینترنت دسترسی دارید، حتی از طریق موبایل وضعیت دوربین‌ها را مشاهده کنید. برقراری ارتباط با منابع داخل شبکه از طریق اینترنت برای کاربران امکان‌پذیر است و با ساخت VPN سرور می‌توان اتصال کارکنان شرکت به شبکه داخلی را در هر مکان و زمانی (در منزل و در مسافرت) فراهم آورد.
- آموزش پایه‌ای روتربردهای میکروتیک – کلیک کنید
آموزش مدیریت کاربران با میکروتیک؛ چرا و چگونه
با توجه به استقبال بی‌نظیر سازمان‌ها، شرکت‌ها و حتی کسب‌وکارهای کوچک از سخت‌افزارهای شبکه، و همچنین تعدد منابع و کاربران اعم از دسترسی به اینترنت، دسترسی کاربران به اطلاعات داخل شبکه مثل پرینترها، ایمیل‌ها و اتوماسیون‌ها، به هر کاربر شبکه باید دسترسی محدودی ارائه داد که این امر نیازمند مدیریت دائمی کاربران به صورت جامع است.
همانطور که تا اینجای مطلب خواندید، یکی از پلتفرم‌هایی که به تمامی نیازهای شما در امر مدیریت کاربران پاسخ می‌دهد، استفاده از روتربردهای میکروتیک است که بدون نیاز به سرور فیزیکی جدید در اکثر سازمان‌ها به کار گرفته می‌شوند. آموزش مدیریت کاربران با میکروتیک باید شامل موارد زیر باشد تا بتواند به شما هر آنچه را که در مورد میکروتیک نیاز دارید ارائه دهد:
- آشنایی با شرکت میکروتیک و شناخت رقبا آن
- آموزش کار کردن با VMare Workstation
- آشنایی با Hotspot میکروتیک
- آموزش نصب میکروتیک
- بررسی تب‌های مختلف میکروتیک
- انجام چند نمونه کار و مطرح کردن سناریوهای مختلف در دنیا واقعی
- راه‌اندازی Tunnelها و EoIPها
- آموزش Assign کردن پروفایل به Userهای مختلف
اگر قصد دارید تا از نرم افزارها و سخت‌افزارهای میکروتیک بیشترین استفاده را ببرید، نیاز به آموزش دارید. بهترین پکیج یادگیری میکروتیک در ایران در وب‌سایت فرادرس قرار دارد و شما با کمک این دوره می‌توانید سیر تا پیاز میکروتیک را یاد بگیرید.
نتورک پلاس؛ اگر به شبکه‌های کامپیوتری علاقمند هستید
نتورک پلاس الفبای شبکه‌های کامپیوتری است و به این معنا می‌باشد که اگر قصد دارید در این حوزه درآمد کسب داشته باشید، لازمه آن گذراندن نتورک پلاس در درجه اول است. بر خلاف دوره‌های دیگر کامپیوتر، در مبحث شبکه و نتورک پلاس هیچ نیازی به دانش علم ریاضی نیست و می‌توانید بدون آن هم دوره نتورک پلاس را بگذرانید. در این آموزش شما با اصول اولیه شبکه آشنا خواهید شد:
- آشنایی با مفاهیم شبکه
- توپولوژی شبکه
- تقسیم شبکه از نظر جغرافیایی و منطقی
- مدل‌های OSI و TCP/IP
- آدرس IP (IP Address)
- معرفی کامل CMD
- امنیت در شبکه‌های کامپیوتری
- آموزش نتورک پلاس (Network+) – کلیک کنید
آی تی بستر نوینی را برای پیشرفت افراد و جوامع به وجود آورده است و بی‌تردید آموزش شبکه می‌تواند یکی از اصلی‌ترین تخصص‌ها در فناوری اطلاعات باشد. الزام تربیت افراد متخصص به شبکه با وجود گستردگی بی‌حد و اندازه استفاده از نتورک در جامعه امروزی بیش از پیش حس می‌شود. دوره نتورک پلاس فرادرس دقیقا همان چیزی است که گذراندن آن به تمامی افراد مرتبط با فناوری اطلاعات پیشنهاد می‌شود:
ایجاد امنیت در شبکه، واجب‌تر از راه‌اندازی آن است
کمتر هفته‌ای را می‌توان پیدا کرد که در آن خبری مرتبط با دستبرد زدن هکرها به سیستم‌ها و شبکه‌های کامپیوتری نباشد. با گسترش استفاده از شبکه‌های کابلی، بی‌سیم، ساده و پیچیده، بسیاری از سازمان‌ها به دلیل توجه نکردن به اصول ایمنی در ایجاد شبکه‌های داخلی خود، مورد حمله هکرها قرار گرفته‌اند و اطلاعات و دارایی‌های با ارزش خود را تسلیم آنها کرده‌اند.
بسیاری از شرکت‌ها برای ایجاد امنیت در شبکه داخلی خود دست به پیاده‌سازی روش‌های مختلف می‌زنند که باعث کند شدن کارکرد شبکه می‌شوند. برای برقراری امنیت در شبکه نیازی به استفاده از نرم‌افزارها و پروتکل‌های مختلف نیست، بلکه با کمترین میزان اشغال کردن سرور هم می‌توان به سطوح بالای ایمنی دست یافت. لازمه این کار کسب دانش و تجربه فراوان در ایجاد امنیت در شبکه‌های کامپیوتری است.
در دوره آموزش امنیت شبکه کامپیوتری فرادرس، شما با هر آنچه که مربوط به حفظ ایمنی شبکه است آشنا خواهید شد و در چندین سناریو دنیای واقعی محک زده می‌شوید.
اهمیت تست نفوذ در وب و راهبردهای مقابله با آن
تست نفوذ در وب (Web Penetration Testing) یک حمله شبیه‌سازی شده سایبری است که علیه کامپیوتر شما برای بررسی آسیب‌پذیری احتمالی سیستم انجام می‌گیرد. مراحل تست نفوذ حتما باید تحت نظر متخصص این کار انجام شود چرا که ممکن است در این حین، اطلاعات شما توسط شخص تخریب شوند.
بسیاری از سازمان‌ها، برای مطمئن شدن از سطح ایمنی شبکه‌های و وب‌سایت خود، اقدام به استخدام متخصص تست نفوذ می‌کنند. اگر در نتیجه تست نفوذ، نقصی در امنیت وب آشکار بشود، متخصص نه تنها آن را گزارش می‌دهد بلکه می‌تواند امنیت سازمان در دنیای سایبر را ارتقا ببخشد. از مزایای دیگر تست نفوذ در وب می‌توان به چند نمونه زیر اشاره کرد:
- شناسایی و اولویت‌بندی کردن مخاطرات امنیتی برای رفع آنها
- مدیریت هر چه بهتر نقطه ضعف‌ها
- اتخاذ رویکردهای امنیتی قبل از حملات سایبری
- تایید برنامه‌های امنیتی و کشف نقاط قوت وب و شبکه
آموزش تست نفوذ در وب و راه‌های مقابله با آن
برای اینکه در امر تست نفوذ در وب و راه‌های مقابله با آن خبره شوید، کسب دانش فنی و مهارت‌های لازم بسیار حائز اهمیت است؛ از تعاریف اولیه پروتکل وب و تعاریف امنیتی پایه‌ای گرفته تا آسیب‌پذیری‌های CSRF و تزریق SQL، همگی باید طبق اصولی به شما آموزش داده شوند. از بهترین نمونه‌های آموزش تست نفوذ در وب که مثل آن در مارکت ایرانی پیدا نخواهد شد، پکیج آموزشی سایت فرادرس است که در کمتر از 11 ساعت، صفر تا صد موضوعات مرتبط با این مبحث را به شما یاد می‌دهد.
- آموزش تست نفوذ در وب – کلیک کنید
آموزش ببینید تا پیشرفت کنید
لازمه پیشرفت کردن در بازار کار که به پر رقابت‌ترین سطح خود رسیده است، آموزش دیدن و کسب مهارت‌های تکمیلی است. برای اینکه از دوره‌های آموزشی وب سایت فرادرس بهترین بهره را ببرید، پیشنهاد می‌کنیم هر مبحث را از پایه (طبق پیش‌نیازها) شروع کنید و در رسیدن به درجات عالی عجله نکنید.