واحد تحقیق و توسعه بخشی از سازمان است که با بهبود خدمات موجود و ارائه ایده‌های نوآورانه، به سازمان در مسیر رشد کمک می‌کند. بعید است خودروهای قدیمی را به یاد داشته باشید، اما حتما تصاویری از آن‌ها را در فیلم‌های قدیمی دیده‌اید. اولین خودرو توسط کارل بنز در سال ۱۸۸۶ ابداع شد. روزگاری این خودروها طرفداران دو آتیشه‌ی خود را داشتند و در خیابان‌های شهر قیژقیژکنان جولان می‌دادند.
مسلم است که سفر کردن با این خودروها آسان نبود؛ بدنه‌ی سفت، تکان‌های شدید و سروصدای موتور مسافرین را کلافه می‌کرد اما به هر حال این خودروها آخرین تکنولوژی وسایل حمل و نقل در آن دوران بودند و بهره مندی از آن‌ها به معنای زندگی در رفاه بود! اکنون بیایید خودروهای قدیمی را با نوادگان امروزی‌شان یعنی خودروهای لوکس و راحت جدید مقایسه کنیم.
فناوری تولید خودرو در طی چند دهه‌ی اخیر آن‌قدر پیشرفت داشته که اکنون شباهتی میان این دو نسل از خودروها وجود ندارد. خودروهای امروزی به سیستم‌هایی مانند دزدگیر، مسیریاب، ایربگ و ضربه‌گیر مجهز هستند و باعث می‌شوند تا حین سفر آب در دل مسافر تکان نخورد! برخی از شرکت‌های خودرو سازی مانند تسلا نیز پا را از این حد فراتر گذاشته و به تکنولوژی تولید خودروهای خودران رسیده‌اند. اما سوال اصلی این‌جاست که چطور در طول تنها ۱۵۰ سال، این حجم از پیشرفت در حوزه‌ی تولید خودرو به وقوع پیوسته است؟ پاسخ در یک کلمه خلاصه می‌شود: نوآوری!
در طول زمان، تنها کسب‌وکارهایی جان سالم به در می‌برند که خود را با روند پیشرفت تکنولوژی همراه کنند و با ارائه‌ی محصولات نوآورانه، جای خود را در بازار و دل مشتریان حفظ کنند. سازمان‌ها برای این کار به واحدی نیاز دارند که درباره‌ی فناوری‌ها و تکنولوژی‌های جدید تحقیق کرده و نوآوری را در محصولات ایجاد کند، و این مسئولیت سنگین، بر دوش واحد تحقیق و توسعه است.
واحد تحقیق و توسعه چیست؟
زمانی که صحبت از نوآوری در محصولات، بهبود خدمات و اصلاح فرایندها به میان می‌آید، واحد تحقیق و توسعه نقشی حیاتی ایفا می‌کند. تحقیق و توسعه در کسب‌وکار به پروژه‌هایی گفته می‌شود که شرکت برای به دست آوردن دانش و اطلاعات درباره‌ی حوزه‌ی خاصی اجرا می‌کند. این پیشرفت علمی یا فناوری جدید به تولید محصولات و خدمات جدید یا بهبود محصولات قدیمی منجر می‌شود که شرکت می‌تواند از فروش آن‌ها کسب درآمد کند.
وقتی صحبت از واحد تحقیق و توسعه به میان می‌آید، بیشتر افراد یک آزمایشگاه سری و پیشرفته را تصور می‌کنند که پر است از دانشمندان با روپوش‌های سفید که در حال انجام آزمایش‌های علمی هستند. البته تحقیق و توسعه این روش کار را هم شامل می‌شود، اما عملکرد این واحد بیشتر از این حرف‌ها است. تحقیق و توسعه برای هر کسب‌وکاری، بدون توجه به اندازه و حرفه و میزان موفقیت ضروری است.
تحقیق و توسعه ابزاری است که شرکت‌ها به کمک آن می‌توانند در آینده به رشد برسند و ارتباط خود را با بازار هدف حفظ کنند. برای دستیابی به این هدف، واحد تحقیق و توسعه مسئولیت دارد تا محصولات جدید را بررسی و تست کرده یا راهی جدید برای انجام دادن کارها پیدا کند. هم‌چنین پشتیبانی از پیشرفت محصولات موجود از دیگر وظایف واحد تحقیق و توسعه است.
کدام حوزه‌های کاری به تحقیق و توسعه نیاز دارند؟
عنوان تحقیق و توسعه تصویری از تکنولوژی‌های پیشرفته یا بخش‌های داروسازی را در ذهن تداعی کند، اما در گستره‌ی وسیعی از صنایع با هر اندازه‌ای کاربرد دارد؛ این طیف از صنایع به شدت پژوهش محور مانند داروسازی، علوم آزمایشگاهی، خودروسازی، نرم افزار و تکنولوژی شروع شده و تا صنایع مربوط به غذا و نوشیدنی ادامه می‌یابد. برای مثال بسیاری از لوازم مصرفی برای بهبود پیدا کردن باید فرایندهای تحقیق و توسعه را پشت سر بگذارند تا نسخه‌های جدیدتری تولید شده و طراحی آن‌ها اصلاح شود. این واحد هم‌چنین نقش مهمی در صنعت ساختمان و علوم مهندسی ایفا می‌کند.
چرا به نوآوری نیاز داریم؟
تحقیق و توسعه ارتباط تنگاتنگی با نوآوری دارد. نوآوری یک اصطلاح گسترده است و تعریف آن دشوار است. این واژه اغلب به آن ایده‌ها، محصولات، خدمات و روش‌ها و فرایندهایی اشاره می‌کند که جدید و متفاوت هستند. فعالیت‌ها و پروژه‌های تحقیق و توسعه یکی از اصلی ترین روش‌هایی است که یک کسب‌وکار به نوآوری دست پیدا می‌کند. با وجود این‌که همیشه تمام تلاش‌های واحد تحقیق و توسعه به خلق نوآوری منجر نمی‌شود، اما بعید است که نوآوری بدون درجاتی از تحقیق ایجاد شود.
اگر در هدف واحد تحقیق و توسعه دقیق شویم، می‌فهمیم که استفاده از نوآوری هدف نهایی این واحد نیست، بلکه واحد تحقیق و توسعه از نوآوری استفاده می‌کند تا به شرکت کمک کند که در رقابت باقی بماند. این کار به معنای در نظر داشتن گرایش‌های جدید بازار و مشتریان، و مسیری است که کسب‌وکارهای رقیب در آن قدم می‌گذارند. علاوه بر این، تحقیق و توسعه شامل آنالیز کردن اطلاعات محیط بازاریابی نیز می‌شود و در تشکیل تصویری درست از شرایط و وضع موجود در یک بازار یا حوزه‌ی خاص به سازمان کمک می‌کند.
واحد تحقیق و توسعه اطلاعات ضروری و ایده‌هایی جدید به سازمان ارائه می‌کند که به کمک استراتژی‌های تصمیم گیری می‌آیند و به همین خاطر می‌توان ادعا کرد که این واحد به هدایت آینده‌ی کسب‌وکار کمک می‌کند. با سرمایه گذاری در نوآوری، کسب‌وکار در تکنولوژی و قابلیت‌های آینده سرمایه گذاری کرده و آن‌ها را به فرایندها، محصولات و خدمات جدید و خلاقانه تبدیل می‌کند.
نقش واحد تحقیق و توسعه در سازمان
همان‌طور قبل‌تر اشاره کردیم، واحد تحقیق و توسعه نوآوری را در تمامی بخش‌ها و فرایندهای یک سازمان دخیل می‌کند؛ از تولید محصولات جدید گرفته تا بهبود محصولات و خدمات قبلی، همگی از وظایف این واحد هستند و به همین خاطر، خود این واحد به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه برخی از این وظایف را بیشتر توضیح می‌دهیم.
تحقیقات برای محصولات جدید
غیر ممکن است که بتوان محصولی جدید به بازار معرفی کرد، بدون آن‌که تحقیقی درباره‌ی آن انجام شده باشد. برای هر محصول جدید به تحقیقات و دانشی نیاز است که از آن پشتیبانی کند، و فرقی ندارد که این محصول قبلا در بازار وجود داشته یا نه. هم‌چنین این تحقیق باید مشخصات فنی محصول، هزینه‌ی تولید و زمان بهره برداری را مشخص کند.
اغلب واحد تحقیق و توسعه و واحد توسعه‌ی محصول در همکاری با هم پیش می‌روند. تغییرات سریع در تقاضاهای مصرف کننده و تکنولوژی‌های نوظهور به این معنا هستند که همیشه نیاز به سازگاری و انطباق با شرایط وجود دارد. قبل از توسعه محصولات جدید، سازمان نیاز دارد تا به شکل عمیقی بازار و نیازهای مشتریان را درک کند. این مر زمینه ساز توسعه محصول جدید است. در این مسیر، مفاهیم و طرح‌های بسیاری ایجاد شده، آزمایش می‌شوند و در نهایت پذیرفته یا رد خواهند شد. سپس از طرح‌ها به پروتوتایپ‌هایی برای محصول نهایی و تحقیقات آینده تبدیل می‌شوند.
به روز کردن محصولات
یکی دیگر از وظایف واحد تحقیق و توسعه، ارزیابی محصولات موجود است. هدف از این کار اطمینان پیدا کردن از این نکته است که آیا محصولات در بازار هم‌چنان به طور موثری کاربرد دارند یا نه. در طی این فرایند، ممکن است قابلیت ارتقای محصول یا ایجاد تغییراتی در آن شناسایی شده و محصول برای به روز شدن به قسمت طراحی فرستاده شود. در برخی موارد، ممکن است ایراداتی در محصولات فعلی شناسایی شود. در این صورت واحد تحقیق و توسعه وظیفه دارد تا این مشکلات را شناسایی کرده و راه حل‌های مناسبی برای حل آن‌ها ارائه دهد.
در این فرایند، ممکن است لازم باشد تا تغییراتی در پروسه‌ی تولید محصولات اعمال شود. اگر یک محصول، خدمت یا فرایند دیگر مناسب نباشد یا ارزشی در بازار ایجاد نکند، نگهداری آن عملی پر ریسک خواهد بود و هزینه‌های اضافی را به سازمان تحمیل خواهد کرد. تغییر در قوانین هر صنعت یا خواسته‌های کاربران نیز می‌تواند به این معنی باشد که محصول یا خدمت باید تغییر کرده و اصلاح شود تا بتواند هم چنان برای مشتریان و شرکت ارزش آفرینی کند.
یکی دیگر از نقش‌های کلیدی واحد تحقیق و توسعه، کنترل کیفیت است. تیم تحقیق و توسعه باید با توجه به دانش خود درباره خصوصیات فنی محصولات به صورت پیوسته کیفیت آن‌ها را بررسی کنند و برای انجام این مسئولیت می‌توانند با واحد تضمین کیفیت همکاری مشترک داشته باشند. برای این‌که تیم تحقیق و توسعه بتواند خصوصیات و قابلیت‌های محصول را به خوبی ارزیابی کند، نیاز دارد تا به شکل مناسبی با تیم‌های فنی همکاری کند.
اشکال زدایی فرآیندها و روش‌های انجام کار
عملکرد واحد تحقیق و توسعه تنها به محصولات و خدمات محدود نمی‌شود، بلکه در شرایطی نیاز است تا روند انجام کارها و فرایندهای تولید محصولات مورد بررسی مجدد قرار گرفته و پس از ارزیابی کامل، اشکالات آن‌ها شناسایی و رفع شوند. این موضوع بیان‌گر این نکته است که نوآوری و توسعه یک هدف نیست، بلکه یک ابزار است. برای بهبود فرایند و روش انجام کارها نیز همان گام‌های قبلی در توسعه و تحقیق برداشته می شود، به این صورت که ابتدا دانش پایه‌ی مربوط به فرآیند مورد نظر به تهیه می‌شود، مشکل و ایرادات فرایند شناسایی می‌شود و با کمک ابزارهایی مانند طراحی پروتوتایپ و سایر ابزارهای توسعه، راه حل‌های مناسبی برای حل مشکلات ارائه می‌شود.
انواع روش‌های تحقیق و توسعه
همه‌ی پروژه‌های تحقیق و توسعه با ایده پردازی شروع می‌شوند؛ فرقی نمی‌کند که هدف نهایی پروژه تشخیص و رفع ایرادات فعلی باشد، یا خلق فرصت‌ها و محصولاتی جدید. سپس، تیم تحقیق و توسعه روی تحقیقات و بررسی این ایده‌ها تمرکز می‌کند، تا مشخص شود که عملی هستند یا نه. دو روش اصلی برای انجام این تحقیقات وجود دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.
تحقیقات پایه
تحقیقات پایه به طور معمول زمانی اجرا می‌شوند که هدف کلی از تحقیق، به دست آوردن یک بینش کلی و فهم جامع نسبت به یک حوزه‌ی خاص است. در این روش نیازی به بررسی‌های جزئی نگرانه و عملی نسبت به حوزه‌ی مورد نظر نیست. در این‌جا تیم تحقیق و توسعه تنها می‌خواهد که سطح دانش خود را ارتقا دهد و هدف تجاری خاصی را در نظر ندارد. برای کسب بیشترین میزان سود در این تحقیقات، شرکت‌ها باید منسجم عمل کرده و منابع زیادی را در طولانی مدت به پروژه اختصاص دهند.
به طور خلاصه، در این سطح از تحقیقات، هدف تیم ارائه‌ی دانش درباره‌ی یک حوزه‌ی خاص به تیم‌های تصمیم گیری و تدوین استراتژی است، به صورتی که واحدهای هدایت شرکت برای تصمیم گیری تدوین استراتژی‌های خود از این اطلاعات به عنوان پایه و اساس طرح‌های خود استفاده می‌کنند. برای مثال، واحد تحقیق و توسعه‌ی یک شرکت خودروسازی، ایده‌ها و تکنولوژی‌ها و مسائل مورد اهمیت بازار را بررسی می‌کند و متوجه می‌شود که حفظ محیط زیست و کاهش آلودگی‌ها یکی از مسائلی است که مشتریان به تازگی به آن توجه داشته‌اند.
سپس این تیم به ایده پردازی پرداخته، ایده‌ی طراحی خودروهای الکتریکی را مطرح می‌کند، درباره‌ی تکنولوژی ساخت آن‌ها تحقیق کرده و در نهایت نتیجه تحقیقات خود را به تیم تصمیم گیری ارائه می‌کند. از این‌جا به بعد واحد تصمیم گیری پروژه را مورد بررسی قرار داده و در صورت تایید، در اطلاعات تحقیقات برای تدوین استراتژی‌های مناسب برای ساخت و هم‌چنین بازاریابی چنین محصولی استفاده می‌کند.
تحقیقات کاربردی
تحقیقات کاربردی شاخه دیگری از تحقیقاتی است که توسط تیم تحقیق و توسعه انجام می‌شود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی فرصت‌های جدید بازار برای خلق محصولات و خدمات جدید است. در این روش، تیم ابتدا بررسی می‌کند که آیا با کمک دانش به دست آمده از تحقیقات قبلی می‌توان به راه حل و ایده‌ی جدیدی رسید یا نه. اگر نتایج تحقیقات قبلی کارآمد نباشند، تیم اقدام به تحقیقی جدید برای پیدا کردن راه حل‌ها و ایده‌های تازه می‌کند.
هدف نهایی تحقیقات کاربردی این است که شرکت راهکاری برای برآورده کردن نیازهای مشتریان و صنعت به طور همزمان پیدا کند. در نتیجه این روش در گام دوم در فرایند تحقیق و توسعه جا می‌گیرد و پس از آن شرکت می‌تواند مشکلات را شناسایی کرده، راه حل‌های مناسبی ارائه کند و از هر حوزه‌ی مورد استقبالی در صنعت سود کسب کند.
۷ مزیت تحقیق و توسعه برای کسب‌وکارهای کوچک
در تمامی مطالبی که تا این‌جا گفته شد به اهمیت واحد تحقیق و توسعه و منفعتی که می‌تواند برای یک سازمان داشته باشد اشاره کردیم. اما تحقیق و توسعه مزایای دیگری نیز برای شرکت به دنبال دارد که هر کدام می‌توانند به شیوه‌های گوناگونی برای سازمان منفعت به دنبال داشته باشند. در ادامه به صورت خلاصه به برخی از این مزایا خواهیم پرداخت:
فروش منحصر به فرد
تحقیق و توسعه می‌تواند به شما کمک کند تا محصولات و خدمات تک و بدون نمونه مشابه تولید کنید. البته نیازی نیست که این محصولات کاملا جدید باشند؛ تحقیق و توسعه می‌تواند روی محصولات فعلی نوآوری و بهبودهایی پیاده سازی کند، مزیت‌های جدیدی با آن‌ها اضافه کرده یا روش‌های آسان‌تری برای استفاده به مشتریان ارائه دهد.
درآمد بیشتر
محصولات جدیدی که نتیجه تحقیقات واحد تحقیق و توسعه هستند می‌تواند جریان درآمدی بیشتری را به سمت شرکت سرازیر کنند. هر محصول جدید می‌تواند گروه خاصی از مشتریان را هدف قرار داده و با حل کردن یک مشکل، مشتریان بالقوه را به مشتریان جدید تبدیل کند. هم‌چنین داشتن یک تیم قوی برای انجام تحقیقات می‌تواند نظر مثبت مشتریان را به سمت شما جلب کرده و سرمایه گذاران جدیدی را به سمت شرکت شما بکشاند.
جذب سرمایه
انجام پروژه‌های تحقیقاتی می‌تواند برای سازمان هزینه‌زا باشد اما با این وجود، واحد تحقیق و توسعه می‌تواند فرصت‌های جدید برای درآمد زایی را شناسایی کند، و حتی از آن هم بهتر، شرکت‌هایی که واحدهای تحقیق و توسعه‌ی قوی دارند می‌توانند از صندوق‌های حمایتی مخصوص پژوهش‌ها که توسط دانشگاه‌ها یا دولت ارائه می‌شوند کمک بگیرند.
برتری رقابتی
با کمک تحقیق و توسعه شما می‌توانید از رقبای خود پیشی گرفته و جایگاه خود را به عنوان رهبر بازار تثبیت کنید. در بازاریابی، اولین شرکتی که بتواند راه حل مناسب و البته جدیدی برای حل یک مشکل ارائه دهد، می‌تواند در بازار نفوذ کرده و رهبری قیمت‌ها را در دست بگیرد. توسعه‌ی محصولات و خدمات جدید می‌تواند مالکیت معنوی برای شرکت شما به دنبال داشته باشد و همین امر می تواند جریان درآمدی جدیدی را به شرکت اضافه کند.
همکاری و شراکت
همکاری یکی از کلیدی‌ترین عناصر پروژه‌های تحقیق و توسعه است، به صورتی که گاهی برای پیش‌برد پروژه نقشی حیاتی ایفا می‌کند. این همکاری می‌تواند بین شرکت شما و یک واحد تحقیقاتی دیگر مانند یک شرکت، دانشگاه یا بخش دولتی ایجاد شود. این همکاری به شما امکان انتقال مهارت‌ها و اطلاعات را خواهد داد و به این طریق شما می‌توانید به امکانات، تخصص و ایده‌هایی که خارج از کسب‌وکار شما قرار دارند دسترسی داشته باشید.
شهرت
وارد شدن به لیست شکرت‌هایی که در کسب‌وکار خود از تحقیقات استفاده می‌کنند کمک می‌کند تا برند و اعتبار خود را تقویت کنید. اگر با یک شریک قابل اعتماد و معتبر یا یک موسسه علمی مهم همکاری می‌کنید، شانس موفقیت محصولات و خدمات شما بالا رفته و موفقیت این همکاران به بالا رفتن جایگاه برند شما کمک خواهند کرد. مزایای تشکیل یک تیم تحقیق و توسعه و استفاده از نتایج علمی در کسب‌وکار از این لیست هم فراتر می‌رود، اما چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که تشکیل تیم تحقیق و توسعه پایان راه نیست.
نوآوری و تفکر خلاقانه در تمامی فرایندها یک فرهنگ کاری است که امروزه شرکت‌های بسیار بزرگ موفق شده‌اند آن را در فرهنگ سازمانی خود پیاده سازی کنند. هم‌چنین خوب است بدانید که تمامی پروژه‌های تحقیقاتی به موفقیت نخواهند رسید؛ در مواجهه با چنین شرایطی به یاد داشته باشید که شکست و برخاستن دوباره گامی اساسی و اتفاقی متداول در پروژه‌های علمی و تحقیقاتی است و تسلیم شدن سودی نخواهد داشت.
در این مقاله سعی کردیم تا شما را با واحد تحقیق و توسعه‌ی سازمان، اهداف، مزایا و عملکرد آن آشنا کنیم. اگر شما تجربه‌ی فعالیت در یک تیم تحقیق و توسعه را دارید، خوشحال می‌شویم که تجربه و آموخته‌های خود را با ما در میان بگذارید. هم‌چنین شما در قسمت نظرات می‌توانید دیدگاه خود را نسبت به مطالب این مقاله مطرح کرده و با دیگران به تبادل نظر بپردازید!