در حالت ایده‌آل، بیزینس‌ها نیاز دارند تا حاشیه سود خود را افزایش دهند تا با این کار اطمینان حاصل شود که می‌توان بر اساس ورودی‌ها خروجی‌هایی با بازدهی بالا دریافت کرد. زمانی که بازدهی در یک بیزینس افزایش پیدا کند و بتوان از ورودی‌ها و منابع بیشترین و بهترین خروجی را دریافت کرد، می‌توان گفت ارزش افزایش پیدا کرده است و بر اساس آن می‌توان قدرت بیزینس و سودآوری آن را تحلیل کرد. زنجیره ارزش پورتر به شما کمک می‌کند تا زنجیره ارزش تجارت خود را بشناسید، درک درستی از حاشیه سود به دست آورید و استراتژی‌های عملی و قابل اتکایی برای اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود تعیین کنید.
زنجیره ارزش پورتر در یک نگاه
- زنجیره ارزش پورتر توسط مایکل پورتر در سال ۱۹۸۵ ارائه شد و هدف از آن بهینه کردن حداکثری عملکرد کسب و کار و ایجاد توسعه پایدار بود.
- آنالیز زنجیره ارزش می‌تواند به عنوان یک مکمل در کنار سایر روش‌های آنالیز بهینه سازی به کار گرفته شود.
- زنجیره ارزش پورتر وسیله‌ای است که یک شرکت برای افزایش سود و درآمد می‌تواند از آن استفاده کند.
- بر اساس گفته مایکل پورتر، ارزش‌های رقابتی از خود فعالیت‌های شرکت نشات می‌گیرند که می‌توان یکی از آن‌ها را مارکتینگ دانست.
- پنج عنصر اصلی که می‌توانند درآمد را افزایش دهند و به افزایش ارزش در یک شرکت کمک کنند، شامل لجستیک ورودی، عملیات، لجستیک خروجی، بازاریابی و خدمات پس از فروش هستند.
تاریخچه زنجیره ارزش پورتر
مدل‌های سود تاریخچه دور و درازی دارند که اولین تلاش‌ها در این حوزه به سال ۱۷۵۸ باز می‌گردد. مدل‌های درآمد یا سود حتی از قبل از مفهوم زنجیره ارزش ارائه شدند تا به تجارت‌ها در افزایش بازدهی و درآمد کمک کنند. در سال ۱۷۵۸ فرانسوا کینه کتابی را با نام Tableau Economique چاپ کرد که از اولین نوشته‌ها در این حوزه بود و در سال‌های میانی قرن ۲۰ واسیلی لئونتف کسی بود که با ارائه مدل ورودی/خروجی شرایط کسب و کار را در صنایع مختلف توضیح داد.
زنجیره ارزش مایکل پورتر در سال ۱۹۸۵ ارائه شد که در واقع یک نوع تکامل یافته از مدل واسیلی لئونتف بود اما این بار، مایک پورتر تاکید بیشتری روی فعالیت‌های مورد نیاز در بخش اصلی و پشتیبان داشت. زنجیره ارزشی که پورتر نزدیک به چهل سال قبل ارائه داد، هنوز هم کاربرد فراوانی دارد و می‌توان برای توسعه نرخ سود و افزایش نرخ بازگشت سرمایه در یک شرکت روی آن حساب ویژه‌ای باز کرد.
زمانی که مایکل پورتر مدل خود را برای تحلیل ارزش در تجارت ارائه داد، بسیاری از متخصصان آن را تایید کردند و می‌توان گفت امروزه این مدل مورد استفاده بسیاری از کسب و کارها در دنیا است. بر اساس گفته پورتر، ارزش رقابتی جایی است که بتوان آنالیز زنجیره ارزش را به درستی انجام داد و ارتباط بین اجزا را در این زنجیره تعیین کرد و هر کدام را به نحو درست به کار گرفت.
تعریف زنجیره ارزش پورتر
زنجیره ارزش یا Value Chain مدلی است که بیان می‌کند چه فعالیت‌هایی باید انجام شوند تا بتوان ارزش را به مشتریان، مخاطبان تجارت و کاربران نهایی تحویل داد. در زنجیره ارزشی که مایکل پورتر آن را کامل کرد، اجزای مختلفی وجود دارند که با نام فعالیت‌های اصلی و فعالیت‌های پشتیبان شناخته می‌شوند و تجارت‌ها می‌توانند با تمرکز روی آن‌ها ارزش را از مرحله اولیه تا قدم نهایی افزایش دهند.
یک Value Chain توضیحی شفاف است که کل زنجیره را در نظر می‌گیرد که این زنجیره از ابتدای فعالیت‌های بیزینسی تا طراحی و ساخت محصولات و خدمات را شامل می‌شود. در این مورد، تمامی فعالیت‌هایی که از قدم ابتدایی سفارش مواد اولیه تا تحویل محصول به بازار نقش دارند، لحاظ شده است. بنابراین، صاحبان تجارت‌ها و شرکت‌ها می‌توانند از آن به عنوان یک چارچوب برای آنالیز ارزش و افزایش بازدهی کار استفاده کنند. زمانی که نیاز به بازدهی بیشتر و افزایش عملکرد باشد، این چارچوب قابل اتکا خواهد بود که می‌تواند در تمامی مراحل به کمک کسب و کار بیاید و با شناسایی فعالیت‌های اصلی و فعالیت‌های پشتیبان بازدهی هر بخش را تشخیص داده و روی بهبود آن بخش تمرکز کند.
پایداری بیزینس‌ها و شرکت‌های تجاری در دنیای امروز وابسته به تولید ارزش برای مشتریان است و در صورت توجه نکردن به این نکته، یک شرکت تجاری نمی‌تواند در میدان رقابت باقی بماند. در نتیجه، نیاز است تا ارزیابی درستی از میزان این ارزش به دست آید و یک تجارت باید مشخص کند که تا چه میزان مزیت‌های رقابتی به مشتریان ارائه می‌دهد و آیا نیاز است تا این ارزش‌ها بهتر شوند یا خیر. با این شرایط، زنجیره ارزش پورتر یک ابزار کاربردی و اثبات شده است تا بتوان تحلیل دقیق و مرحله به مرحله از اجزای زنجیره ارزش را به دست آورد و در زمان‌های مختلف این موارد را بهبود داد.
ارزش در زنجیره ارزش پورتر به چه معنی است؟
ارزش در زنجیره ارزش پورتر دقیقا روی مشتریان تمرکز دارد و این ارزش شامل اقداماتی است که یک شرکت انجام می‌دهد تا تجربه بهتر و محصولات خوبی برای مشتریان ارائه دهد. به عقیده مایکل پورتر، اگر یک سازمان قصد ارائه بهترین محصولات را به مخاطبان و مشتریان داشته باشد، باید تلاش کند که مزیت رقابتی برای محصولات یا خدمات ایجاد کند. مزیت رقابتی امروزه مهم‌ترین ابزار شرکت‌های تجاری برای رشد و پیشرفت در بازار است و این مزیت رقابتی با استفاده از روش‌های تعریف شده‌ای به دست خواهد آمد.
از جمله ارزش‌ها و مزیت‌های رقابتی که یک سازمان یا شرکت تجاری می‌تواند برای مشتریان خود ارائه دهد، می‌توان بحث قیمت، ویژگی‌های رقابتی محصولات و روش‌های تحویل و ارائه محصولات را بیان کرد. یک شرکت تجاری با تمرکز روی ارزش‌ها و مزیت‌های رقابتی می‌تواند از رقبای خود در بازار پیشی بگیرد و در زمان کوتاهی مشتریان جدید به دست آورد. ایجاد مزیت‌های رقابتی در ابقای مشتریان کنونی و مشتریان چند ساله هم نقش زیادی دارد و بدون تلاش برای ایجاد ارزش نمی‌توان به طور قطع گفت که مشتریان چند ساله در کنار شرکت باقی خواهند ماند.
- تلاش برای ارائه بهترین قیمت نکته مهم در رسیدن به مشتریان جدید و راضی نگه داشتن مشتریان چند ساله است.
- برای ارائه بهترین قیمت در بازار، تمرکز روی کاهش هزینه‌های مربوط به تولید و بخش‌های دیگر زنجیره ارزش خواهد بود تا به صورت خودکار قیمت محصول یا خدمات ارائه شده کاهش پیدا کند.
- ایجاد مزیت‌های رقابتی و ویژگی‌های منحصر به فرد در محصولات یا خدمات، برند و تجارت شما را از سایر رقبا متمایز خواهد کرد.
- ارائه تجربه خرید خوب و خدمات پس از فروش به مشتریان از مهم‌ترین اجزا برای ایجاد ارزش است که زنجیره ارزش پورتر تمرکز زیادی روی آن دارد.
چرا نیاز به استفاده از زنجیره ارزش پورتر داریم؟
حتما تا به این جای کار به اهمیت استفاده از زنجیره ارزش پورتر پی برده‌اید. به عنوان صاحب یک تجارت یا فردی که قصد تاسیس یک بیزینس را از صفر دارد، نکته مهمی است که بتوان تمامی فعالیت‌ها را از ابتدای ورود مواد خام تا تولید محصول و ارائه به بازار تحلیل و آنالیز کرد. آنالیز زنجیره ارزش پورتر به صاحبان کسب و کار این اجازه را می‌دهد که دید کلی و دقیقی از مراحل داشته باشند و این مراحل را در هر زمانی تحلیل کنند.
هدف نهایی زنجیره ارزشی که مایکل پورتر طراحی کرده بود، دقیقا این نکته است که بتوان تولید ارزش و مزیت‌های رقابتی را حداکثر کرد و در کنار این موضوع، بتوان نظارت درست و دقیقی روی مراحل داشت. تجارت‌هایی که قصد پیشرفت، توسعه و باقی ماندن را در بازار دارند، الزاما نیاز دارند تا از همان مراحل ورود مواد خام نظارت دقیقی روی مراحل تولید داشته باشند و تا حد امکان هزینه‌های زنجیره را کاهش دهند. همزمان با نظارت دقیق و جزئی روی مراحل تولید محصولات و عرضه به بازار، صاحبان کسب و کار می‌توانند روش‌هایی را که برای ایجاد ارزش و مزیت رقابتی عملی هستند، شناسایی کنند و آن‌ها را به کار بگیرند.
- زنجیره ارزش پورتر به شما کمک می‌کند تا نظارت و تحلیل درستی در مورد مراحل ورود مواد خام تا عرضه محصول به بازار داشته باشید.
- تحلیل دقیق به شما کمک می‌کند روش‌های عملی برای کاهش هزینه‌های تولید به دست آید.
- کاهش هزینه‌ها در مراحل تولید و عرضه به بازار منجر خواهد شد تا شما بتوانید پیشنهادهای قیمتی بهتر و رقابتی به بازار ارائه دهید.
- مطمئنا، حین فعالیت تولید و عرضه محصولات به بازار می‌توان روش‌های خلاقانه و عملی برای کاهش قیمت‌های تولید و کاهش منابع مصرفی به دست آورد که می‌توان هر کدام از آن‌ها را برای بهبود عملکرد زنجیره به کار گرفت.
- وجود نظارت قوی روی مراحل تولید و تحلیل نیازهای مشتریان اصل مهمی در ایجاد ویژگی‌ها و مشخصات رقابتی در محصولات و خدمات یک سازمان است.
- در صورتی که مفاهیم زنجیره ارزش در مدل پورتر به خوبی به کار گرفته شوند، می‌توان روی حاشیه سود تجارت حساب باز کرد.
سازمان و تجارت شما چگونه ارزش تولید می‌کند؟
در زنجیره ارزش پورتر می‌توان به درک درستی از بخش‌های الزامی تولید محصولات و ارائه آن به بازار دست پیدا کرد. این درک صحیح به صاحبان تجارت کمک می‌کند تا حین پیشرفت زمانی به روش‌های خوبی برای افزایش بازدهی دست پیدا کنند. بهتر است اشاره شود که ارزش و مزیت رقابتی موضوعی است که یک روزه به دست نخواهد آمد و این کار با پیشرفت زمان است که نتایج خوبی فراهم خواهد کرد.
ارزش و مفهوم آن در صنایع مختلف تعاریف مختلفی دارد و حتی ممکن است این ارزش از یک صنعت به صنعت دیگر کاملا متفاوت باشد. شرکت‌های تولید محصولات کارخانه‌ای با تهیه مواد خام و تبدیل آن به محصولات مورد نیاز مشتریان، ارزش تولید می‌کنند و این در حالی است که یک شرکت خرده فروشی با بهبود نحوه تحویل کالا به مشتریان ارزش خود را بهبود می‌دهد. این ارزش در شرکت‌های خدماتی مانند شرکت‌های خدمات مالی و بیمه تعریف دیگری دارد و مسئولان آن باید تلاش کنند تا نحوه خدمت رسانی را بهتر کنند و در بندهای قرارداد شرایط بهتری را برای مشتریان خود ارائه دهند.
بهتر است نگاهی به حاشیه سود بیندازیم که یک نکته اساسی در زنجیره ارزش است و با استفاده از فرمول زیر می‌توان آن را ارزیابی کرد.
حاشیه سود = قیمت محصول ایجاد شده - هزینه ایجاد ارزش
حاشیه سود هر اندازه بیشتر باشد، می‌توان روی بازدهی تجارت مورد نظر حساب باز کرد. این فرمول به صورت واضح مشخص می‌کند که شما برای بهبود حاشیه سود نیاز دارید تا هزینه‌های ایجاد ارزش و هزینه‌های اضافی و غیر متعارف را در یک بیزینس کاهش دهید. در نتیجه کاهش هزینه‌ها و افزایش حاشیه سود، شما آسودگی بیشتری خواهید داشت تا بتوانید مزیت رقابتی ایجاد کنید و در نهایت مشتریان بیشتری را به سمت برند خود هدایت کنید.
- رسیدن به درک درست و کامل در مورد این که شرکت شما چگونه ارزش ایجاد می‌کند و چگونه می‌توان مزیت رقابتی تولید کرد کمک خواهد کرد تا بازدهی زنجیره ارزش افزایش یابد.
- مزیت رقابتی محصولات یا خدمات همان نکته‌ای است که در افزایش سهم بازار تاثیر بالایی دارد و به نوعی نکته تعیین کننده در موفقیت یک تجارت است.
- آنالیز زنجیره ارزش پورتر مجموعه‌ای به هم پیوسته از فعالیت‌های بیزینس مورد نظر است که در نهایت به تولید ارزش برای مشتریان منجر خواهد شد.
- زنجیره ارزشی که مایکل پورتر ارائه داد، یک مدل عمومی برای تمامی کسب و کارها است و این ابزار به شما کمک می‌کند تا منبع اصلی ارزش برای سازمان و تجارت مورد نظر مشخص شود.
زنجیره ارزش پورتر چه زمانی به کمک کسب و کارها خواهد آمد؟
شرکت‌ها زمانی از زنجیره ارزش پورتر استفاده می‌کنند که قصد دارند تا با حداقل هزینه‌ها بهترین مزیت‌ها را در محصولات یا خدمات به مشتریان ارائه دهند. زمانی که یک سازمان یا شرکت تجاری بتواند فعالیت‌های دخیل در تولید محصول را آنالیز کند و بازدهی را افزایش دهد، امکان افزایش حاشیه سود و عرضه مزیت‌های رقابتی منحصر به فرد به بازار فراهم خواهد شد.
هر شرکت تجاری یا سازمانی به دنبال ایجاد سود و بازدهی است و تا حد امکان لازم است تا این سود افزایش پیدا کند. در این شرایط، بهترین ابزار استفاده از یک مدل کامل و جامع برای آنالیز فعالیت‌ها است تا بتوان قدرت تجارت را بین رقبا در بازار افزایش داد.
- زنجیره ارزش پورتر ابزاری قدرتمند است و شما زمانی که نیاز به نظارت کامل روی فعالیت‌های تجارت دارید، می‌توانید از این ابزار استفاده کنید.
- زمانی که یک صاحب تجارت نیاز دارد تا فرصت‌های منحصر به فرد را برای افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها شناسایی کند، این روش از بهترین و قابل اتکاترین روش‌ها در دنیای کسب و کار است.
- برای آنالیز ارتباط بین فعالیت‌های دخیل در تولید و عرضه محصولات این Value Chain خواهد بود که می‌تواند دید درستی به شما ارائه دهد و این ارتباطها را مدیریت کند.
- فعالیت‌های مستقیم و غیر مستقیم در مدل مایکل پورتر لحاظ شده است که تحلیل آن‌ها در نهایت منجر به افزایش بازدهی و بهبود حاشیه سود خواهد شد.
مفاهیم اصلی در زنجیره ارزش پورتر
فعالیت‌های اصلی و اولیه در زنجیره ارزش پورتر به مخاطب کمک می‌کنند تا تولید محصول، فروش، نگهداری و خدمات پس از فروش را تحلیل کند. در مدل مایکل پورتر در حالت کلی پنج جزء اساسی وجود دارند که در یک مسیر مشخص به تولید حاشیه سود بیشتر کمک می‌کنند.
- لجستیک یا تدارکات ورودی
- تولید
- لجستیک یا تدارکات خروجی
- مارکتینگ و فروش
- خدمات
اجزا و فعالیت‌های پنج گانه اصلی به صورت مستقیم روی توسعه و پیشرفت محصولات و خدمات تاثیر دارند و می‌توان آن‌ها را برای تولید ارزش و مزیت رقابتی دارای اهمیت بالایی دانست.
لجستیک و تدارکات ورودی در زنجیره ارزش پورتر
شما در یک شرکت تجاری یا کارخانه تولیدی نیاز دارید تا منابعی را تدارک ببینید و محصولات و مواد خامی باید در ابتدای مسیر وارد شرکت شوند. این مواد و محصولات اولیه به عنوان ورودی تلقی خواهند شد که شامل مواد خام و محصولاتی هستند که در مرحله تولید به کار گرفته خواهند شد. داشتن رابطه درست و بهینه با تامین کننده‌های مواد اولیه در این بخش اهمیت زیادی در افزایش بازدهی دارد و تمرکز روی افزایش بازدهی این بخش می‌تواند در کاهش هزینه‌ها کمک کننده باشد.
تدارکات ورودی شامل تمامی فعالیت‌هایی خواهد بود که در تهیه مواد خام، انبارداری و نگهداری آن‌ها دخیل است و پس از ذخیره این مواد و محصولات نیاز است تا روی نحوه توزیع آن نیز تمرکز شود.
عملیات در زنجیره ارزش پورتر
در مرحله عملیات محصولات اولیه و مواد خام به محصول خروجی و نهایی تبدیل می‌شوند که در نهایت باید به بازار عرضه شده و در اختیار مشتریان قرار بگیرد. در این بخش مراحل مختلفی وجود دارد تا بتوان مواد خام را به محصول قابل استفاده یا خدمات نهایی تبدیل کرد. برای درک بهتر در مورد مرحله عملیات، می‌توانید یک کارخانه تولیدی را در نظر داشته باشید. در این مورد، مواد خام وارد انبار شده و مرحله تبدیل مواد به محصول نهایی انجام می‌شود و محصول نهایی طی مرحله بسته بندی تحویل بخش توزیع به بازار می‌شود.
لجستیک یا تدارکات خروجی در زنجیره ارزش پورتر
پس از تولید محصولات مرحله بسیار مهمی وجود دارد که روی هزینه‌های بیزینس تاثیر زیادی دارد. با تولید محصولات و آماده سازی آن‌ها، نیاز است تا تدارکاتی انجام شود تا این محصولات به دست مشتریان برسند. لجستیک خارجی شامل تمامی فعالیت‌هایی است که در انبارداری محصولات نهایی، نگهداری و عرضه آن‌ها به بازار دخیل هستند و در این بخش می‌توان با یک برنامه ریزی درست و استفاده از فناوری‌های نوین به بازدهی بالایی دست پیدا کرده و هزینه‌های غیر ضروری را تا حد بالایی کاهش داد.
نکته مهمی است تا صاحبان کسب و کار و بخش‌های تولیدی در این بخش از نرم افزارهای مدیریتی استفاده کنند که در شرایط ایده‌آل می‌توان با استفاده از آن‌ها شرایط محصولات نهایی و انبار را تحلیل کرد و در شرایط نیاز به محصولات بیشتر در بازار، اطلاعات را به صورت آنی و در کمترین زمان دریافت کرد. این اطلاعات که از طریق تحلیل شرایط بازار، میزان تقاضا و میزان موجودی انبارها به دست می‌آیند نقش تعیین کننده‌ای در کاهش هزینه‌ها و پاسخ درست و دقیق به تغییرات بازار دارند.
مارکتینگ و فروش در زنجیره ارزش پورتر
بازاریابی و فروش فرآیند الزامی در توسعه و پیشرفت یک شرکت تجاری است که امروزه می‌توان روش‌های فناوری محور را نیز در این بخش به کار گرفت. شاید در دنیای کنونی و برای بسیاری از کسب و کارها استفاده از روش‌های سنتی بازاریابی بازدهی کافی را نداشته باشد و زنجیره ارزش پورتر در این بخش تمرکز دارد که یکی از اصلی‌ترین محل‌ها برای صرفه جویی در هزینه‌ها خواهد بود. در کنار افزایش فروش و معرفی محصولات به مشتریان، بازاریابی درست و اصولی می‌تواند در رقابت و پیشی گرفتن از رقبای بازار نیز نقش مهمی داشته باشد.
به دلیل وجود فناوری‌های جدید مانند دستگاه‌های موبایلی و ارتباط اینترنتی، بازاریابی و فروش در شرایط امروزی دارای بازدهی خوبی است و برندها می‌توانند محصولات و خدمات خود را به صورت دقیق و برنامه ریزی شده به مخاطبان اصلی خود معرفی کنند.
خدمات پس از فروش در زنجیره ارزش پورتر
زمانی که شما محصولات و خدمات خود را به دست مخاطب رساندید، بخش اصلی ماجرا شروع می‌شود و شاید بسیاری از تجارت‌ها به این نکته توجهی نداشته باشند. مخاطب و مشتری محصولات شما انتظار دارد تا خدمات پس از فروش با کیفیتی را دریافت کند و این خدمات از الزامات کسب و کارها است در صورتی که بخواهند در بازار رقابت باقی بمانند. با استفاده از خدمات پس از فروش و ارتباط درست و صحیح با مشتریان است که می‌توان یک تجربه مشتری خوب و به یاد ماندنی به مشتریان ارائه داد که برند شما را از دیگران متمایز کند.
در این بخش نیز تمرکز بسیاری از برندهای معروف و معتبر که موفقیت‌های زیادی را در بازار به دست آورده‌اند روی استفاده از فناوری‌های نوین است. نرم افزارها و ابزارهایی مانند مدیریت مشتریان و خدمات پس از فروش CRM راه حل عملی و منحصر به فرد هستند که می‌توان با استفاده از آن‌ها بازدهی عالی را در بخش خدمات مشتریان به دست آورد. اطلاعاتی که یک تجارت از طریق این نرم افزارها به دست می‌آورد در توسعه تجارت، افزایش کیفیت محصولات، اطلاع از نیاز مشتریان، سلایق آن‌ها و مدیریت تقاضا نکته مهمی است که امروزه برندها به این امکانات دسترسی دارند.
مفاهیم و فعالیت‌های حمایتی در زنجیره ارزش پورتر
فعالیت‌های حمایتی در زنجیره ارزش پورتر به فعالیت‌های اصلی کمک می‌کنند تا بتوان در شرایط بهتری به سمت ایجاد ارزش حرکت کرد. چهار فعالیت حمایتی و پشتیبان در مدل مایکل پورتر ارائه شده است و در صورتی که شرکت‌ها بخواهند در شرایط بهتری به سمت عملی کردن اهداف‌شان حرکت کنند، این فعالیت‌ها بسیار کمک کننده هستند. در صورتی که بخواهیم دقیق‌تر به این فعالیت‌ها نگاه کنیم، در واقع فعالیت‌های حمایتی قدرت فعالیت‌های اصلی را افزایش می‌دهند که شامل موارد چهار گانه زیر هستند:
- تامین و تهیه
- مدیریت منابع انسانی
- زیر ساخت
- فناوری
تامین و تهیه در زنجیره ارزش پورتر
در آنالیز زنجیره ارزش پورتر تامین و تهیه مواد خام اصل مهمی است که این قسمت یک زیر بخش برای لجستیک و تدارکات داخلی است. این مرحله نحوه آماده سازی مواد خام و تهیه آن را از مراجع مورد نظر تحلیل می‌کند که در آن یک صاحب تجارت باید به دنبال یافتن تامین کننده‌های مواد خام، مذاکره قیمتی و فراهم کردن شرایط حمل و نقل باشد.
مدیریت منابع انسانی در زنجیره ارزش پورتر
استخدام افراد متخصص جدید و ابقای متخصصان حاضر در بیزینس یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها برای پیشرفت و جلوگیری از ضرر است. مدیریت منابع انسانی و داشتن یک استراتژی خوب برای این کار می‌تواند در تمامی مراحل به فعالیت‌های تجارت کمک کند و با یک برنامه درست می‌توان هزینه‌ها و زیان‌ها را در این بخش کاهش داد.
زیرساخت در زنجیره ارزش پورتر
زیرساخت شرکتی شامل موارد مختلفی است که هر سازمانی باید روی این بخش تمرکز کند. هر شرکت و سازمانی نیاز به زیرساخت قابل اتکا دارد که این مورد شامل دارایی سازمان و تجارت، زیر ساخت‌های مدیریتی و بخش‌های برنامه ریزی و نظارت است. در صورتی که تجارت شما از زیرساخت قابل اتکایی تشکیل نشده باشد، نمی‌توان روی بازدهی آن و ایجاد ارزش در مراحل مختلف حساب باز کرد.
توسعه فناوری در زنجیره ارزش پورتر
امروزه، توسعه و به کارگیری فناوری در بیزینس‌ها بخش مهم ماجرا برای افزایش بازدهی و کاهش هزینه‌های اضافی است. با استفاده از یک فناوری و نرم افزار که به صورت جامع و کامل طراحی شده باشد، می‌توان در بخش لجستیک، مدیریت، عملیات و عرضه محصول به بازار صرفه جویی‌های عالی در هزینه‌ها انجام داد. از جمله نرم افزارها و ابزارهای مهم در این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- MES
- CRM
- ERP
- PLM
- SCM
مزیت‌های رقابتی در زنجیره ارزش مایکل پورتر چیست؟
مزیت‌های رقابتی همان ارزش‌هایی هستند که یک شرکت به دنبال ایجاد آن‌ها است. در مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر هدف نهایی از آنالیز Porter Value Chain رسیدن به یک مزیت رقابتی است که همین نکته موجب موفقیت تجارت و سازمان خواهد شد. البته، در کنار مزیت‌های رقابتی، دو اصل بهبود عملکرد و افزایش حاشیه سود نیز مورد توجه است که به همراه هم زمینه‌های موفقیت بیزینس را فراهم خواهند کرد.
مزیت هزینه
هدف از به کارگیری زنجیره ارزش مایکل پورتر کاهش هزینه‌های اضافی و مدیریت هزینه‌ها در یک شرایط نظارتی است. با کاهش هزینه‌های تولید مطمئنا هزینه‌های محصولات و خدمات نیز کاهش خواهد یافت و می‌توان در بازار به صورت رقابتی حضور پیدا کرد.
مزیت تمایز
محصولاتی در بازار مورد توجه هستند که دارای مشخصات متمایز باشند و قابلیت‌های ویژه‌ای را در مقایسه با سایر برندها ارائه دهند. مجموعه فعالیت‌ها در زنجیره ارزش پورتر کمک خواهد کرد تا بتوان این مزیت‌های متمایز و قابلیت‌های رقابتی را ایجاد کرد.
مثالی از زنجیره ارزش پورتر
به عنوان یک نمونه از به کارگیری زنجیره ارزش پورتر می‌توان کمپانی تسلا را مثال زد که در مراحل مختلف توانست فعالیت‌ها و اجزای این زنجیره را در مسیر پیشرفت و توسعه بیشتر به کار بگیرد. این شرکت یک مجموعه پیچیده با بخش‌های تولیدی و صنعتی مختلف است که دارای زیر مجموعه‌های بسیار زیادی است. در این کمپانی می‌توان به وضوح مشاهده کرد که مدیران آن به چه صورت از Porter Value Chain استفاده کرده‌اند تا آن را به موفقیت‌های کنونی در بازار برسانند.
لجستیک و تدارکات داخلی
به عنوان یک تولید کننده خودروهای برقی، یکی از مشکلات پیش روی تسلا تامین و قیمت‌های باتری‌های لیتیومی بود که بخش اصلی برای این نوع خودروها است. در این بخش، تسلا توانست تا با کمپانی پاناسونیک همکاری داشته باشد تا با ساخت یک تولیدی بزرگ در هزینه‌ها و زمان تولید باتری‌ها صرفه جویی شود. همچنین، تسلا توانست استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری را خریداری کند که روی تولید انرژی‌های تجدید پذیر و محصولات مرتبط فعالیت دارند.
عملیات
تسلا یکی از کمپانی‌هایی است که در سطح وسیع و به صورت بهینه از فناوری‌های نوین در بخش عملیات و مونتاژ استفاده می‌کند. از راه حل‌های این شرکت برای بهینه کردن بخش عملیات استقرار تیم مهندسی و طراحی در یک منطقه است که در آن تمامی دستگاه‌های اتومبیل ساخته می‌شوند.
لجستیک و تدارکات خارجی
در بخش لجستیک خارجی و تحویل محصول به مشتریان، تسلا شرکتی بود که برنامه‌های خود را از تحویل سنتی به یک مدل مدرن تغییر داد و از روش تحویل مستقیم استفاده کرد. این روش در سطح وسیعی می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و به بهینه کردن فرآیندها در زنجیره ارزش کمک کند.
مارکتینگ و فروش
تسلا یک کمپانی مدرن است و در بخش‌های مختلف آن از روش‌های مدرن و جدید برای پیش بردن کارها استفاده می‌شود. مانند بخش تحویل و لجستیک، در بخش مارکتینگ هم تسلا از روش‌های مارکتینگ نوین استفاده می‌کند و فروش آنلاین این شرکت کمک زیادی به توسعه و پیشرفت آن کرده است.
خدمات پس از فروش
تسلا دارای یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های خدمات پس از فروش برای محصولات خود است که خدمات منحصر به فردی را در اختیار مشتریان و مخاطبان خود قرار داده است. شاید نگرانی مهم در رابطه با خودروهای برقی این باشد که پس از خریداری یک محصول امکان از کار افتادن آن وجود دارد. ایجاد پلتفرم خدمات پس از فروش تسلا کمک کرده است تا مخاطبان این برند جواب‌های قانع کننده‌ای برای این موضوع به دست آورند.
زیرساخت
به جرات می‌توان گفت بخش زیرساخت و امکانات پیشرفت تسلا از بهترین‌ها در جهان است و این شرکت در دو بخش خودروسازی و تولید انرژی امکانات و زیر ساخت‌های خود را ایجاد کرده است. بخش خودرو شامل قسمت‌های طراحی، توسعه، نصب و فروش است. در بخش دوم نیز امکاناتی برای تحقیق و توسعه، طراحی و تولید محصولات مورد نیاز وجود دارد.
مدیریت منابع انسانی
به بیان کمپانی تسلا، موفقیت آینده این شرکت وابسته به جذب متخصصان و مهندسانی است که در حوزه‌های مختلف تخصص دارند. این متخصصان در بخش‌های طراحی، مهندسی، تولید، مارکتینگ، فروش، خدمات پس از فروش، فناوری و پشتیبانی پرسنل فعالیت می‌کنند و تسلا موفقیت خود را مدیون آن‌ها است.
توسعه فناوری
در شرکت بزرگی مانند تسلا، تحقیق و توسعه فناوری از مهم‌ترین بخش‌ها به حساب می‌آید که می‌توان توسعه فناوری‌های مرتبط با باتری‌ها، سنسورها، سیستم‌های کامپیوتری و سیستم‌های اتومبیل خودران را بیان کرد. برای افزایش کیفیت محصولات و رضایت مشتریان، تسلا سرمایه گذاری‌های زیادی روی بخش توسعه فناوری خود دارد که می‌توان فناوری‌های مرتبط با باتری‌های لیتیومی را از مهم‌ترین آن‌ها به شمار آورد.
تامین
مطمئنا تسلا باید قطعات و مواد خام اولیه متنوعی را تهیه کند که این مواد و محصولات قیمت‌های زیادی نیز خواهند داشت. راه حل این کمپانی برای کاهش هزینه‌ها در این بخش همکاری مستقیم و بدون واسطه با شرکت‌های بزرگی مانند پاناسونیک و تویوتا است که بتواند محصولات خود را با قیمت‌های بهتری به بازار عرضه کند.
چگونه از زنجیره ارزش پورتر استفاده کنیم؟
استفاده از آنالیز زنجیره ارزش پورتر شامل مراحلی است که شما برای رسیدن به بهترین بازدهی نیاز به تمرکز روی این مراحل دارید. مراحل این کار با تعیین فعالیت‌های اصلی شروع می‌شوند و شما در بخش بعدی می‌توانید روی تحلیل هزینه‌ها و فعالیت‌های اساسی دیگر تمرکز کنید. به طور کلی می‌توان نحوه به کارگیری مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر را در پنج مرحله زیر خلاصه کرد.
قدم اول برای استفاده از زنجیره ارزش پورتر
مشخص کردن فعالیت‌های اولیه و اساسی در مدل پورتر قدم ابتدایی است. این فعالیت‌ها نقش مهمی در تدارک مواد خام، عملیات تولید و بسته بندی و عرضه محصولات به بازار دارند.
قدم دوم برای استفاده از زنجیره ارزش پورتر
مرحله دوم مربوط به آنالیز ارزش و هزینه‌هایی است که در مسیر تولید ارزش دخیل هستند. در این مرحله نیاز است تا یک مقایسه هزینه‌ای انجام شود و شما می‌توانید هزینه‌های کنونی تولید ارزش را با هزینه‌های اهداف‌تان در آینده مقایسه کنید. در صورتی که بتوانید مقایسه خوبی در این بخش داشته باشید، می‌توان راه حل‌های عملی برای بهینه سازی فرآیند را به دست آورد و آن‌ها را در آینده به کار گرفت.
قدم سوم برای استفاده از زنجیره ارزش پورتر
در مرحله سوم شما می‌توانید روی روش‌ها و راه حل‌های رقبا نیز تحقیق کنید. مطمئنا در هر صنعت و هر تجارتی رقبای متعددی وجود دارند که می‌توان راه حل‌های آن‌ها را برای رسیدن به ارزش و مزیت رقابتی تحلیل کرده و مدلی بهینه شده از آن‌ها را در تجارت استفاده کرد.
قدم چهارم برای استفاده از زنجیره ارزش پورتر
برای بهبود بازدهی نیاز است تا شما به فیدبک‌های مخاطبان و مشتریان توجه داشته باشید. در واقع، این مشتریان هستند که وجود آن‌ها یک تجارت را به موفقیت می‌رساند. اطلاع از نظرات و علائق مشتری‌ها و مخاطبان برند برای پایدار بودن بیزینس در بازار نکته مهمی است که می‌توان با استفاده از روش‌های مختلفی از این نظرات و پیشنهادها اطلاع پیدا کرد. ایجاد یک مرکز پشتیبانی مشتریان و خدمات پس از فروش در این بخش می‌تواند به برندها کمک کند تا دید درست و دقیقی از نیازهای مشتریان داشته باشند.
قدم پنجم برای استفاده از زنجیره ارزش پورتر
در مرحله نهایی شما می‌توانید به دنبال فرصت‌های خوبی باشید که وجه تمایز تجارت‌تان خواهند بود. مطمئنا حین به کارگیری زنجیره ارزش پورتر در تجارت آینده، شما با راه حل‌های خوبی مواجه خواهید شد که برای توسعه محصولات و بهبود قیمت‌ها مهم هستند. شاید بتوان این مرحله را پس از شروع سایر مراحل و عملی کردن مدل زنجیره ارزش پورتر دنبال کرد که در آن نیاز به آنالیز کل فرآیند و صرف زمان برای یافتن فرصت‌های منحصر به فرد است.
مزایای استفاده از زنجیره ارزش پورتر
زنجیره ارزش پورتر در یک مسیر مشخص و جزئی شما را به سمت افزایش بازدهی تجارت و تولید محصولات و خدمات سوق می‌دهد. شما در این روش یک نقشه راه خوب و عملی در اختیار دارید که در نهایت منجر خواهد شد تا در محصولات‌تان مزایای رقابتی و قابلیت‌های منحصر به فرد ایجاد کنید.
- نقشه راه عملی و قابل اتکا برای فعالیت‌ها
- کمک به بازدهی تجاری با تمرکز روی حاشیه سود
- ایجاد یک محیط شفاف برای تصمیم گیری بهینه
- کمک به تمرکز روی بخش‌های مختلف عملیات و لجستیک
- تمرکز روی کاهش هزینه‌ها، قیمت محصولات و ارائه محصولات متمایز
- تلاش برای حذف هزینه‌های غیر ضروری
- ارائه خدمات پس از فروش بی نظیر به مشتریان
- افزایش بازدهی در زمان و کمک به صرفه جویی در زمان عملیات و لجستیک
معایب استفاده از زنجیره ارزش پورتر
در کنار مزایای بی شمار زنجیره ارزش پورتر، شاید بتوان بعضی از معایب را نیز برای آن بیان کرد. این مدل در سال‌های قبل از ۲۰۰۰ میلادی توسعه داده شده است و در بعضی از بخش‌ها مانند امور مالی دارای مشکلاتی برای به کارگیری است. در این مدل تمامی فعالیت‌ها به صورت جزئی مورد نظارت قرار خواهند گرفت و در بعضی از شرایط این به معنی از دست دادن تمرکز در مورد اهداف استراتژیک و بلند مدت است.
مدل زنجیره ارزش پورتر زمانی ارائه شده است که ما شاهد توسعه و تحول فناوری‌های دیجیتالی نبودیم و در بعضی از شرایط در دنیای امروزی نمی‌توان روی آن اتکا کرد. البته، با کمی تغییر می‌توان در بسیاری از شرایط و در اکثر تجارت‌ها این مدل را به کار گرفت.
جمع بندی
زنجیره ارزش پورتر مدلی عملی است که طی سال‌های قبل امتحان خود را در تجارت‌های بزرگ و کوچک پس داده است. شرکت‌های بزرگی در دنیا هستند که از این روش استفاده می‌کنند تا در فرآیندهای لجستیک، تولید و بسته بندی و خدمات پس از مشتریان بازدهی را افزایش دهند و در میدان رقابتی بازار باقی بمانند. زنجیره ارزش پورتر در یک مسیر مشخص شما را به سمت ارائه مزیت رقابتی، کاهش هزینه‌ها، افزایش بازدهی عملیات، صرفه جویی در زمان و افزایش رضایت مشتریان راهنمایی می‌کند و این روش برای اکثر کسب و کارهای امروزی یک راه حل عملی است. در صورتی که در مورد زنجیره ارزش مایکل پورتر سوال یا مشکلی داشته باشید، خوشحال خواهیم شد تا در ادامه مطلب نظرات خود را با ما در میان بگذارید.