واژه‌ی ISP مخفف Internet Service Provider و به معنای ارائه‌دهنده‌ی خدمات اینترنتی است. اگر چه مفهوم ISP همچنان وجود دارد اما تقریبا می‌شود گفت که شرکتهای ISP عملا وجود ندارند. همه ما ISP را به عنوان ارائه دهنده و مسئول اینترنت می‌شناختیم و این واژه آشنایی دیرینه‌ای با اینترنت دارد، این شرکت‌ها از زمان ارائه اینترنت در کشور بستر اتصال به اینترنت را از طریق خطوط تلفن برای کاربران خانگی، سازمان‌ها و ادارات فراهم می‌کردند.
ISP دقیقاً چه کاری انجام می‌دهند؟
یک ISP معمولاً با دریافت هزینه به افراد دسترسی به اینترنت می‌دهد. بدون وجود شرکتهای اینچنینی کسی نمی‌تواند خرید آنلاین داشته باشد یا به شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و اینستاگرام مراجعه کند. اتصال به اینترنت نیاز به تجهیزات خاص ارتباط از راه دور، شبکه سازی و مسیریابی دارد که این‌ها از طریق ISP و شرکتهای طرف قرارداد او در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد.
به بیان ساده شرکتهای ارائه دهنده اینترنت یا همان ISPها به کاربران خود امکان دسترسی به شبکه‌هایی که تجهیزات مورد نیاز را در اختیار دارند، را می‌دهند تا کاربران با کمترین تجهیزات و هزینه قادر به برقراری ارتباط با اینترنت باشند. همچنین ISP مسئول اطمینان از دسترسی به اینترنت، مسیریابی ترافیک اینترنت، اتصال به DNS (سرویس نام دامنه) و حفظ زیرساخت‌های شبکه برای دسترسی به اینترنت هستند و این موارد تحت پوشش و مسئولیت شرکتهای آی‌اس‌پی قرار دارد.
تفاوت شرکتهای ISP با شرکتهای NetCo و ServCo چیست؟
NetCo شرکتهای بزرگ توزیع کننده نت هستند که از سازمان تنظیم مجوز گرفتند. این شرکت‌ها تمکن مالی، تجهیزات و تجربه کافی برای ایجاد بستر ارائه اینترنت به صورت باند پهن را دارند. اما شرکتهای ServCo شرکتهای کوچک تری هستند که از تجمیع چند شرکت کوچک به وجود می‌آیند. این شرکت‌ها از امکانات و تجهیزات فراهم شده توسط شبکه‌های NetCo به همراه بعضی تجهیزات دیگر توسط خودشان برای ارائه خدمات به کاربران استفاده می‌کنند.
در حقیقت شرکتهای ServCo با شرکتهای NetCo قرارداد می‌بندند تا از تجهیزات آن‌ها برای ارائه خدمات به کاربران استفاده کنند. اما شرکتهای ISP در این میان کجا قرار دارند؟ شرکتهای ISP بخشی از شرکتهای ServCo هستند. شرکتی که به عنوان ServCo فعالیت می‌کند می‌تواند همزمان ارائه خدمات اینترنتی و … انجام دهد و با شرکتهای کوچک دیگر نیز قرارداد ببندد تا تحت عنوان یکی از شرکتهای خودش شروع به فعالیت کنند. شرکتهای ISP می‌توانند یکی از این شرکتهای تجمیع شده باشند.
مراکز ISP چه سرویس‌هایی را ارائه می‌دهند ؟
مراکز ارائه دهنده خدمات اینترنت (ISP)، خدمات مختلفی از قبیل پست الکترونیکی و تلفن‌های اینترنتی یا VOIP، اجاره IPهای اختصاصی، دستیابی به اینترنت از طریق انواع سرویس‌های اینترنتی را با سرعت‌های مختلف در اختیار مشترکین خود قرار می‌دهند. این شرکت‌ها گاهی اقدام به ارائه خدمات میزبانی و فروش دامنه و یا فروش تجهیزات مورد نیاز کاربران برای اتصال به اینترنت مانند مودم، اسپلیتر، کابل، سوکت و … می‌کنند.
شرکت ISP چگونه اینترنت را برای کاربران فراهم می‌کند؟
برای درک بهتر مفهوم از یک دفتر کوچک نزدیک به محل زندگی شما شروع می‌کنیم. یک شرکت برای تاسیس دفترهای اینچنینی در سراسر شهر و کشور ابتدا نیاز به مجوز ServCo یا عقد قرارداد با شرکتی که این مجوز را دریافت نموده است، دارد. فرض می‌کنیم که دفتر مورد نیاز با یکی از شرکتهای ServCo قرارداد بسته است. بنابراین شرط اول که دسترسی به اینترنت باند پهن است برای او فراهم شده است.
گام دوم برای ارائه خدمت اینترنتی به کاربران در دست داشتن تجهیزات مورد نیاز برای آماده سازی بستر ارتباطی است. (گاهی خود شرکتهای طرف قرارداد این تجهیزات را فراهم می‌کنند؛ اما در بیشتر موارد این شرکت نهایی است که باید تجهیزات را فراهم کند)
پس از خرید تجهیزات مورد بعدی خرید پورت مخابراتی برای ارسال و دریافت داده مشترکین روی خطوط تلفن است. که از طریق خود مخابرات و توسط شرکت نهایی ارائه دهنده اینترنت باید خریداری شود. قرارگیری تجهیزات در مخابرات و اتصال مشترکین به اینترنت از طریق متخصصین استخدام شده توسط این شرکت‌ها (ISP) انجام می‌شود و بستر اتصال اینترنت برای کاربران فراهم می‌شود.
هنگام مراجعه به ISP چه اتفاقاتی روی خط تلفن می‌افتد؟
زمانی که شما به یک شرکت ارائه دهنده اینترنت یا به عبارتی همان ISP مراجعه می‌کنید. کارشناس مربوطه ابتدا وضعیت خط شما را جهت سرویس‌دهی بررسی می‌کنند. بعضی از خطوط تلفن در انحصار مخابرات هستند و هیچ شرکت خصوصی امکان سرویس‌دهی به این خطوط را ندارد. اگر شانس با شما یار باشد و شماره شما امکان سرویس‌دهی داشته باشد اقدام به بررسی وضعیت آزاد یا مشغول بودن اینترنت روی خط شما می‌کنند.
اگر تا کنون از خدمات اینترنت روی خط تلفن خود استفاده نکرده‌اید قطعا مشکلی نخواهید داشت ولی در غیر این صورت باید ابتدا به دفتری که قبلا از آنجا سرویس اینترنت دریافت کرده‌اید مراجعه و درخواست تخلیه خط را بدهید. در صورت عدم مشکل و امکان سرویس دهی پس از انتخاب سرویس مورد نظر یک قرارداد بین شما و شرکت ارائه دهنده برای دریافت خدمات بسته می‌شود.
پس از آن اتصال اینترنت و تماس کارشناس با شما برای تنظیمات مودم و اتصال به اینترنت با توجه به وضعیت خط ۲۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد. در این بازه و در پشت صحنه شماره شما در لیست شمار‌ه‌هایی که باید امکان دریافت و ارسال داده‌های اینترنتی داشته باشند قرار می‌گیرد. معمولا شرکت‌ها برای یک شماره اقدام به پیکربندی خطوط نمی‌کنند و یک یا دو روز برای افزایش لیست مشترکین صبر می‌کنند چرا که عبور و مرور به مخابرات برای پیکربندی خط در کنار هزینه‌ها وقت‌گیر است ضمن اینکه تنها در ساعات اداری می‌توان به مخابرات مراجعه کرد.
برای ایجاد امکان خدمات دهی به مشترکین از قبل ISP می‌بایست یک dslam (کاربرد آن را در ادامه شرح خواهیم داد) و روتر را در اتاق PAP در مخابرات نصب کرده باشد. اتاق PAP اتاقی است که تمام شرکتهای ارائه کننده ADSL تجهیزاتشان را در آن اتاق قرار می‌دهند.
بخشی در مخابرات وجود دارد که تمامی خطوط مشترکین تلفن ثابت شهری به آنجا متصل هستند به آن بخش در اصطلاح اتاق MDF گفته می‌شود، همچنین به اتصال خطوط تلفن مشترکین در اتاق MDF پورت گفته می‌شود. در حالت عادی و بدون اتصال اینترنت خطوط متصل به پورت‌ها مستقیما به منزل مشترک انتقال می‌یابند. اما زمانی که مشترک درخواست اینترنت ADSL می‌دهد، برای سرویس‌دهی و برقراری ارتباط اینترنت بایستی خط تلفن مشترک از تجهیزات شرکت ISP عبور داده شود.
این اقدام سبب ایجاد تغییر روی خط مشترک برای ارسال و دریافت سیگنال در بازه‌های مربوط به اینترنت می‌شود. به عملیات تغییر در خط تلفن مشترک جهت برقراری ارتباط با اینترنت رانژه گفته می‌شود. در رانژه خط یک دستگاه میانی بین dslam و پورت تلفن مشترک به نام KT یا در اصطلاح جدیدتر PT قرار می‌گیرد که دارای ۳ درگاه است. یک درگاه به dslam که به نوعی دریچه اتصال به اینترنت محسوب می‌شود وصل می‌شود. درگاه دوم و سوم برای بوق مشترک (جهت انتقال سیگنال‌های تماس) و خروجی سمت مشترک جهت انتقال به منزل مشترک متصل می‌شوند.
به بیان ساده تر درگاه dslam داده‌های اینترنتی را روی داده‌های تماس یا بوق مشترک سوار می‌کند و از خروجی به سمت منزل مشترک ارسال می‌کند. از این طریق بستر اینترنت روی خط تلفن شما فراهم می‌شود.
هنگام استفاده از اینترنت، اطلاعات چگونه ارسال و دریافت می‌شوند؟
زمانی که شما اقدام به باز کردن یک صفحه وب در سیستم خود می‌کنید و یا یک عبارت را جستجو می‌کنید. اجرای این درخواست‌ها در سیستم شما به صورت دیجیتال انجام می‌شود اما خطوط تلفن شما قادر به ارسال سیگنال دیجیتال نیست و تنها قابلیت انتقال سیگنال‌های آنالوگ را دارد. سیگنال آنالوگ بر خلاف سیگنال دیجیتال یک سیگنال پیوسته است و برای انتقال صوت از آن استفاده می‌شود شکل زیر تفاوت ظاهری دو سیگنال دیجیتال و آنالوگ را نمایش می‌دهد.
به همین جهت برای تبدیل سیگنال‌های مختص سیستم (دیجیتال) به سیگنال‌های مخصوص انتقال صدا (آنالوگ) نیاز به دستگاهی به نام مودم دارید. تمام داده‌های دستگاه‌های مختلف شما از طریق مودم تبدیل به سیگنال آنالوگ شده و همراه با سایر سیگنال‌های روی خط تلفن به مرکز مخابراتی انتقال داده می‌شوند. در آنجا نام کاربری و پسورد ثبت شده در تنظیمات مودم شما چک می‌شود.
در صورت صحت اطلاعات، سیستم اکانتینگ ترافیک باقیمانده، قرارداد و … را مورد بررسی قرار می‌دهد و اگر همه چیز درست بود، سیگنال‌های مربوط به اینترنت که در یک بازه معین هستند توسط dslam جداسازی و به سیگنال دیجیتال تبدیل می‌شوند. سپس یک IP به شما اختصاص داده می‌شود و اطلاعات درخواستی به همراه یک کد شناسایی مخصوص برای شما به شبکه بزرگ اینترنت انتقال داده می‌شوند.
پس از آن اطلاعات درخواستی شما از اینترنت به صورت دیجیتال به dslam بازگردانده و آنجا مجدد به سیگنال آنالوگ تبدیل و از طریق خطوط تلفن به مودم شما انتقال داده می‌شوند. در آخرین مرحله مودم دوباره دست به کار شده و اطلاعات مربوط به اینترنت را جدا سازی کرده، مجددا به سیگنال دیجیتال تبدیل و به سیستم شما انتقال می‌دهد.
آیا اطلاعات من در دسترس ISP قرار می‌گیرد؟
باید گفت بله، ولی در اکثر موارد این اطلاعات دریافتی و ارسالی بررسی نمی‌شوند. این بررسی‌ها نیاز به صرف هزینه‌های مازاد دارند و اینکه شما به کدام سایت‌ها متصل می‌شوید برای شرکتهای ISP اهمیتی ندارد و همین که شما حق سرویس و هزینه‌های مورد قرارداد را به موقع واریز کنید برای آن‌ها کافی است.
اما با توجه به این که اطلاعات شخصی ما مهم است. ممکن است ناخواسته به این فکر کنیم که نکند یک ISP اطلاعات شخصی ما را شنود کند. باید بدانید که این اقدام به دلیل درگیر بودن شرکتهای مختلف در اینترنت رسانی بسیار سخت است و احتمال این اتفاق تقریبا یک در میلیارد است چرا که علاوه بر مواردی که ذکر شد قوانین بسیار سختگیرانه‌ای برای اعطای مجوزهای عبور مرور به مراکز مخابراتی جهت نصب تجهیزات اعمال می‌شود و شنود اطلاعات تنها از طریق نصب تجهیزات روی خط شما امکان پذیر است.
شاید با خود بگویید اگر اطلاعات من شنود نمی‌شوند چگونه سایت‌های مسدود شده تشخیص داده می‌شوند؟ نحوه اعمال محدودیت به برخی سایت‌ها به این صورت است که آدرس این سایت‌ها به یک آدرس دیگر هدایت می‌شوند که به صورت پیش‌فرض تنظیم و انجام می‌شود.
نحوه حفظ امنیت اطلاعات شخصی
گاهی برخی از کاربران فکر می‌کنند با استفاده از VPN امکان دسترسی شرکتهای ارائه دهنده خدمات به اطلاعات شخصی‌شان را غیر ممکن می‌سازند، در حالی که این امکان هنوز برای این شرکت‌ها وجود دارد مگر اینکه از سرویس‌هایی استفاده کنید که اطلاعات توسط سرور VPN رمزگذاری شود.
در این صورت تنها مراجعه شما به IPهای مربوط به آن VPN سرور ثبت می‌شود. مورد دیگری که شاید سبب نگرانی شما شود دسترسی به اطلاعات ارسالی و دریافتی توسط سایت‌های دارای پروتکل HTTPS باشد. مانند ارسال اطلاعات بانکی به درگاه‌های پرداخت که بسیار حائز اهمیت و نگران کننده است. بهتر است بدانید در زمان استفاده از سایت‌هایی که آدرس آن‌ها با https:// شروع می‌شوند همه چیز بین رایانه شما و سرور آن سایت رمزگذاری می‌شود بنابراین ISP شما نمی‌تواند هیچ یک از داده‌های شما را شنود کند.
به صورت خلاصه به فرض محال اگر یک ISP تصمیم به شنود اطلاعات کاربران خود داشته باشد تنها اطلاعاتی که رمزگذاری نشده باشند را در اختیار خواهد داشت (برای مثال سایت‌های معمولی بدون مجوز https) البته باید ذکر کرد در صورت شنود اطلاعات کاربران توسط شرکتهای ISP عواقب بسیار ناگواری در انتظار آن‌هاست. پس زیاد نگران این موضوع نباشید.