آشنایی با بارکدهای دوبعدی (QR Code) و نحوه‌ی عملکرد آن‌ها

بارکدها در همه صنایع در سراسر جهان استفاده می‌شوند، محبوبیت این کدها در تجارت و بازاریابی هر روز بیشتر از قبل افزایش پیدا کرده و حتی جهت استفاده‌های شخصی مورد توجه قرار گرفته‌اند. از طریق درک نحوه کار کردن این بارکدها، امکان دسترسی به طیف گسترده ای از کاربردها و ویژگی‌های آن‌ها امکان پذیر است.

کد پاسخ سریع (QR Code) چیست؟

کد پاسخ سریع (Quick Response Code) کدی است که به سرعت توسط تلفن همراه قابل خواندن است، از این رو کلمه “سریع” در نام آن مورد استفاده قرار گرفته است. این کد شامل مربع‌های مشکی است که در یک شبکه مربع شکل روی یک زمینه سفید مرتب شده‌اند. در حقیقت این مربع‌ها با استفاده از ترکیب فاصله‌ها نوعی بارکد ماتریس (بارکدهای ۲ بعدی) را ایجاد می‌کنند که هنگام اسکن، اطلاعات زیادی را به مخاطبین خود انتقال می‌دهند.

در زمان اسکن، داده‌های مورد نیاز از الگوهای موجود در آن استخراج می‌شوند که هم در اجزای افقی و هم در اجزای عمودی تصویر وجود دارد. کدهای QR طیف گسترده‌ای از کاربردها را در انواع صنایع مانند خرده فروشی، بازاریابی و تدارکات دارند.

تفاوت QR Code با بارکد

به صورت کلی QR Code و بارکد در عمل مشابه هستند اما کد QR حاوی اطلاعات بیشتری است، زیرا آن‌ها توانایی نگهداری اطلاعات را به صورت افقی و عمودی دارند. این در حالی است که بارکدها فقط از ذخیره اطلاعات به صورت افقی استفاده می کنند. البته این به آن معنا نیست که حتما می‌بایست به جای بارکدهای یک بعدی از QR Code استفاده کنیم، بارکدها برای موقعیت‌هایی مانند سوپرمارکت‌ها با سرعت زیاد، اطلاعات را منتقل می‌کنند، اما QR کدها توانایی انتقال اطلاعات در حجم بسیار بالاتری دارند و احتمالا همین امر باعث محبوبیت آن‌ها به دلیل تطبیق‌پذیری بیشتر شده است.

تاریخچه کدهای QR

زندگی قبل از بارکد و QR Code شکل دیگری داشت. مانند توسعه بسیاری از فناوری‌ها، بارکدهای دوبعدی نیز به دلیل ضرورت ایجاد شده‌اند. کدهای QR در واقع نوعی از بارکدها هستند، بارکدها با هدف مدیریت کالا، انبارداری، تسریع در فروش و کاهش خطا برای سوپرمارکت‌ها شروع به کار کردند. با پیشرفت تکنولوژی و رشد اقتصادی، سوپرمارکت‌ها از فروش مواد غذایی تا اضافه کردن لباس و طیف متنوعی از کالاهای دیگر گسترش یافتند. بنابراین برای پیگیری همه چیز، به راهی برای مدیریت صحیح کالا نیاز داشتند.

چند دهه پس از اختراع و ایجاد بارکد و دستگاه بارکدخوان جهت استفاده در فروشگاه‌ها، سیستم QR Code در سال ۱۹۹۴ توسط “ماساهیرو هارا” از شرکت ژاپنی Denso Wave ابداع شد. هدف ایجاد آن ردیابی وسایل نقلیه در حین ساخت بود و برای اسکن اجزای با سرعت بالا طراحی شده است. اما اکنون کدهای QR ممکن است برای نمایش متن به کاربر، افزودن مخاطب vCard به دستگاه کاربر، باز کردن URL، اتصال به شبکه‌ی بی‌سیم یا نوشتن ایمیل یا حتی پیام متنی استفاده شوند. در حال حاضر تعداد زیادی تولید کننده این بارکدهای دو بعدی به عنوان نرم افزار یا ابزار آنلاین در دسترس هستند که یا رایگان هستند و یا نیاز به اشتراک پولی دارند. QR Codeها به یکی از پرکاربردترین انواع بارکدهای دو بعدی تبدیل شده‌اند.

چه کسی کد QR را اختراع کرده است؟

به دلیل افزایش روزافزون تقاضاها جهت بهبود فناوری و کاهش زحمت کار صندوق‌داران سوپرمارکت‌ها، سیستم POS ایجاد شد. در اصل این یک نسخه تازه متولد شده از بارکد بود که اجازه می‌داد اسکن موارد جداگانه توسط رایانه ثبت شود. با این وجود همه نیازها برآورده نمی‌شد و تلاش‌ها هنوز کافی نبود. چرا که سوپرمارکت‌ها با مانع دیگری روبرو شدند؛ بارکدها فقط می‌توانستند حدود ۲۰ حرف الفبایی عددی را ذخیره کنند و با یک بعد (یک جهت کدگذاری) کار می‌کردند.

برآورده نشدن نیازها سبب شد تا سوپرمارکت‌ها با مخترع و توسعه دهنده این سیستم، یعنی Masahiro Hara و DENSO WAVE تماس بگیرند تا به دنبال راهی برای ایجاد تنوع بیشتر و ذخیره اطلاعات بیشتر از طریق تهیه یک کد ۲ بعدی باشند.

هارا، مخترع QR Code با داشتن تنها دو عضو تیم ابتدا ایده‌ی خود را که استفاده از اطلاعات کدگذاری شده به صورت افقی و عمودی بود مطرح کرد. این شکل علاوه بر امکان درج اطلاعات بیشتر، سرعت خواندن این اطلاعات را نیز افزایش می دهد (تا ۱۰ برابر سریعتر از بارکد). این مزایا سبب شد که QR Code با سرعتی باور نکردنی در جهان گسترش پیدا کند.

بارکد دوبعدی (QR Code) چگونه کار می‌کند؟

یک QR Code امروزی از ۷ قسمت تشکیل شده است. هر یک از این قسمت‌ها نوعی الگوی پیکسلی ایجاد می‌کند که شبیه یک جدول کلمات متقاطع است. هر عنصر یک هدف خاص دارد که اطلاعات خاصی را از طریق کد مانند جهت چاپ، زمان بندی، تحمل خطا و فضاهای خالی منتقل می‌کند تا کد را از آنچه در آن احاطه شده متمایز کند.

نحوه اسکن QR Code

این روزها اکثر کدهای دو بعدی با تلفن هوشمند اسکن می‌شوند. تعداد زیادی برنامه رایگان برای اسکن کدهای QR برای هر دو دستگاه Android و iOS وجود دارد. اغلب اوقات، شما به راحتی برنامه را باز می‌کنید و برنامه به صورت خودکار QR Code را با لمس یک دکمه اسکن می‌کند.

موارد استفاده از QR Code چیست؟

کدهای QR در تبلیغات مصرف‌کننده رایج شده و کانون استراتژی تبلیغات قرار گرفته است، زیرا راهی برای دسترسی سریع‌تر به وب سایت و یک URL فراهم می‌کند. فراتر از راحتی مصرف کننده، اهمیت این قابلیت این است که نرخ تبدیل را افزایش می‌دهد، جایی که یک صفحه فروش طولانی‌تر و هدفمندتر، از طرح‌های تبلیغاتی ارائه می‌دهد.

کدهای QR از سال ۲۰۱۰ در چین در بلیط قطار مورد استفاده و چاپ قرار گرفته‌اند، همچنین ممکن است این کدها در مجلات، تابلوها، اتوبوس‌ها، کارت‌های بازرگانی یا تقریبا در هر شی ارائه‌دهنده‌ی اطلاعات وجود داشته باشند. به دلیل محبوبیت زیاد‌، کاربرد QR Code نیز از مرز شمارش فراتر رفته است اما مثال‌های جامعی از آن‌ها وجود دارد که به بررسی برخی از آن ها خواهیم پرداخت.

فروشگاه‌های مجازی

در بسیاری از کشورهای پیشرفته برای ایجاد “فروشگاه های مجازی” از کدهای QR استفاده شده است، جایی که گالری اطلاعات محصول و کدهای QR به مشتری ارائه می‌شود، به عنوان مثال روی دیوار ایستگاه قطار. مشتریان کد QR را اسکن می‌کنند و محصولات به خانه‌هایشان تحویل داده می‌شوند. این استفاده در کره جنوبی و آرژانتین آغاز شد، اما در حال حاضر در سطح جهانی در حال گسترش است.

کارت ویزیت و شبکه‌های اجتماعی

یکی از محبوب‌ترین کاربردهای این کدها در کارت‌های ویزیت است. این کاربرد می‌تواند بسیار مفید باشد، به عنوان مثال، هنگامی که در یک مکان عمومی هستید و باید در مدت زمان کوتاهی با بسیاری از افراد صحبت کنید بسیار کمک کننده است. چرا که حتی بدون چاپ کارت ویزیت با استفاده از QR Code می‌توانید از طریق vCard Plus QR Code اطلاعات کارت ویزیت را مستقیما روی تلفن هوشمند بارگذاری کنید.

یکی دیگر از کاربردهای این بارکدها این است که شما محدود به فضای مجاز در کارت ویزیت سنتی نیستید. با یک نسخه دیجیتالی، مشتریان یا شرکای احتمالی می‌توانند شما را در شبکه‌های اجتماعی مشاهده کنند و جزئیات بیشتری مانند ساعات اداری کار شما را به دست بیاورند و یا به طور مستقیم وقت خود را رزرو کنند.

پرداخت‌های الکترونیکی

کدهای QR می‌توانند برای ذخیره اطلاعات حساب بانکی یا اطلاعات کارت اعتباری استفاده شوند، یا می‌توانند به طور خاص برای کار با برنامه‌های ویزه ارائه دهنده پرداخت طراحی شوند. چندین برنامه آزمایشی برای پرداخت توسط کد QR در سراسر جهان وجود دارد. در حال حاضر کشورهای در حال توسعه مانند چین و هند، پرداخت توسط کد QR یک روش بسیار محبوب و راحت برای پرداخت است.

بسته‌بندی محصولات

بسیاری از مردم با کد کالاهای سوپرمارکت برای اسکن آشنا هستند، اما اکنون می‌توان از آن‌ها برای ارائه اطلاعات بیشتر به مصرف کنندگان استفاده کرد. به عنوان مثال، بگویید شما یک محصول فصلی مانند پاییزه دارید. می‌توانید با استفاده از PDF QR Code دستورالعمل خاصی را مستقیماً به آن محصول بچسبانید به گونه‌ای که از طراحی بسته‌بندی کم نشود. همچنین استفاده بیشتر از بسته‌بندی محصول و افزودن کدهای QR رسانه‌های اجتماعی می‌تواند سبب جذب طرفداران بیشتر برای تجارت شما باشد.

ورود به وب‌سایت‌ها

از کدهای QR می‌توان برای ورود به وبسایت‌ها استفاده کرد. هنگامی که کاربر کد نمایش داده شده را با تلفن هوشمند تأییدشده خود اسکن می‌کند، به طور خودکار وارد سیستم می‌شود. تأیید اعتبار توسط تلفن هوشمند انجام می‌شود. به این صورت که از طریق احراز هویت از طریق گوشی هوشمندی انجام می‌شود که با سرور تماس می‌گیرد. گوگل چنین روش ورودی را در ژانویه ۲۰۱۲ آزمایش کرد.

برای مراقبت‌های بهداشتی

یکی از راه‌های اطمینان از ارائه بهترین مراقبت‌های ممکن توسط پرسنل پزشکی، ارائه پیشنهادات به بیماران جهت پر کردن نظرسنجی‌های بازخورد است. انجام این کار در مطب می‌تواند خسته کننده و حتی ملال آور باشد، خصوصا اگر بیمار از وضعیت رضایت نداشته باشد. می‌توانید به بیماران فرصت دهید تا با استفاده از یک کد بازخورد QR، نظرسنجی را در زمان مناسب مورد نظر خود پر کنند. این امر به راحتی با سیستم رزرو آنلاین نیز قابل ترکیب است که می‌تواند پس از قرار ملاقات بیمار به طور خودکار ارسال شود.

در استفاده‌های شخصی

شاید نیاز باشد در یک زمان خاص مانند همایش یا سمینار یک رویداد بزرگ را برنامه ریزی کنید. این فرآیند اغلب استرس زا است و نیاز به سازماندهی زیادی دارد. شما می‌توانید با ارسال یک رویداد QR Code با کلیه جزئیات رویداد، هماهنگی لازم و یادآوری را در گوشی و سیستم هوشمند مخاطبین خود ایجاد کنید و حتی رویداد را مستقیما به تقویم آن‌ها اضافه کنید.

سالن‌های ورزشی

احتمالا زمان عبور و مرور در خیابان‌ها تعداد زیادی عکس و تبلیغات بیلبورد را درباره تخفیف اشتراک در سالن‌های ورزشی مخصوصا در تعطیلات نوروزی برای آمادگی و تناسب اندام در سال‌ جدید مشاهده کرده‌اید. استفاده از این تبلیغات و دسترسی سریع به این تخفیف‌ها با افزودن مستقیم کوپن QR Code به گرافیک به راحتی امکان پذیر است.

با این کار به جای این امید که مشتریان اطلاعات را به خاطر سپرده و مراجعه کنند تا تخفیف خود را بگیرند، می‌توانند با اسکن کد به راحتی ثبت نام کنند و به آن دسترسی پیدا کنند. به این صورت که کد را با یک لینک مشخص به وب سایت خود ارجاع دهید تا در کنار ثبت نام و اعمال تخفیف، راهی آسان برای دستیابی به مشتریان جدید با دردسر کمتر پیش رو داشته باشند.

استفاده در رمز‌های عبور یکبار مصرف

کدهای QR همچنین در اسکن رمز‌های عبور یکبار مصرف (TOTP) برای تولید رمزهای عبور مبتنی بر زمان استفاده می‌شوند.

انواع بارکدهای دوبعدی

به دلایل زیادی انواع مختلفی از بارکد و کدهای QR وجود دارد. چند مورد از محبوب‌ترین نسخه ها بارکدهای دو بعدی یا همان کدهای QR عبارتند از:

Micro QR Code

کیوآرکدهای میکرو، کدهایی هستند که نسبت به کدهای QR دیگر بسیار کوچک هستند و می‌توانند فضای کمتری اشغال کرده و در محل‌های کوچکتر مورد استفاده قرار بگیرند. به همین دلیل کدهای QR میکرو کاربرد بیشتری پیدا کردند اما نسبت به کدهای QR معمولی محدودیت دارند و اطلاعات کمتری در خود ذخیره می‌کنند. در تصویر زیر Micro QR Code را در مقایسه با یک کد QR اندازه معمولی مشاهده می‌کنید.

iQR

کدهای iQR به جای استفاده از شکل مربع یک کد QR معمولی، از شکل مستطیل استفاده می‌کنند. کدهای iQR به دلیل داشتن این شکل می‌توانند مقادیر داده‌های کوچکتر و بزرگتری را نسبت به کدهای QR سنتی و میکرو نگه دارند. در تصویر زیر iQR Code را در مقایسه با QR Code معمولی مشاهده می‌کنید.

FrameQR

کدهای FrameQR که در سال ۲۰۱۴ برای ایجاد خلاقیت بیشتر در ظاهر کدهای QR تولید شده و توسعه یافته‌اند. این نوع از QR Code بیشتر طیف گسترده ای از امکانات، از جمله رنگ، شکل، نوع، آرم و موارد دیگر را ارائه می‌دهد. در تصویر زیر یک نمونه از QR Code قالب بندی شده را مشاهده می‌کنید که در ظاهر متفاوت هستند اما هر دو به وبسایت همیار آی تی لینک می‌دهند.

SQR Code

کدهای SQRC عملکرد محدود کننده جهت خواندن دارند که می‌تواند برای ذخیره اطلاعات خصوصی یا مدیریت اطلاعات داخلی یک شرکت استفاده شود. شکل ظاهری این کدهای QR هیچ تفاوتی با حالت معمولی ندارد اما می‌تواند داده‌های عمومی و داده‌های خصوصی را حمل کند. داده‌های خصوصی فقط توسط یک خواننده اختصاصی که دارای کلید رمزنگاری است قابل خواندن است تا از داده‌ها در مقابل سایر افراد محافظت کند. یکی از مزیت‌های این نوع از بارکدهای دو بعدی این است که مشابه QR Code معمولی به نظر می‌رسند، بنابراین می‌تواند از جعل و دستکاری جلوگیری کند.

اطلاعات موجود در بارکدهای دوبعدی

همانطور که گفته شد این کدها می‌توانند شامل اطلاعات مختلفی باشند. اما برخی از این اطلاعات بر اساس میزان محبوبیت آن‌ها عبارتند از:

نمایش مطالب چندرسانه‌ای

از کدهای QR چندرسانه‌ای برای هدایت کاربران به سمت محتوای چندرسانه‌ای خاص (مانند ویدئو، صدا، تصاویر، اسناد و غیره) استفاده می‌شود.

آدرس‌های اینترنتی

آدرس‌های اینترنتی حتی در دوران قبل از گوشی‌های هوشمند به نرخ تبدیل بازاریابی کمک می‌کردند، اما در طول آن سال‌ها با محدودیت‌های زیادی روبرو بودند:

• بینندگان آگهی معمولا مجبور بودند URL را تایپ کنند.
• اغلب بینندگان هنگام مشاهده آگهی یک مرورگر وب در مقابل خود ندارند.
• به خاطر سپردن آدرس، تایپ صحیح در نوار آدرس و مراجعه مجدد برای افراد سخت بود.

اما با ظهور کدهای QR و دسترسی از طریق  تلفن‌های هوشمند، این مسئله که بینندگان نمی توانند بلافاصله به یک وب سایت دسترسی پیدا کنند کمتر مورد توجه قرار گرفت. زیرا یا استفاده از کدهای QR هدایت مجدد به URL ها برای دسترسی فوری استفاده شد.

پیوستن به شبکه‌ی وای‌فای

بارکدهای کیو آر با ذخیره سازی اطلاعات Wi-Fi می‌توانند به کاربران اجازه دسترسی به این شبکه را بدهند. اطلاعاتی نظیر مشخص کردن SSID، نوع رمزگذاری، رمز عبور و این که SSID پنهان باشد یا نه قابل ارائه در این بارکدها است که کاربران دستگاه همراه می‌توانند به سرعت آن‌ها را اسکن کرده و به آن شبکه بپیوندند بدون اینکه مجبور شوند داده‌ها را به صورت دستی وارد کنند.

همانطور که مشخص است، بارکدهای دوبعدی، زندگی مدرن ما را ساده‌تر کرده‌اند، امروزه تقریبا در هرجایی می‌توانید آن‌ها را ببینید، شما چه تجربه‌ای در خصوص این نوع از بارکدها دارید؟ دیدگاه‌های ارزشمند خود را با ما و سایر کاربران همیار آی‌تی به اشتراک بگذارید.