نیچ مارکت به بخش ویژه و کوچکی از بازار گفته می‌شود که محصول و خدماتتان، بر رفع نیازهای مشتریان آن بخش تمرکز دارد. حضور در چنین بازاری، نیازمند به کارگیری یک استراتژی کارآمد است تا بدون مصرف بودجه زیاد، محصول و خدمات شرکت به بازار معرفی شده و میزان فروش بالایی داشته باشد. برخی شرکت‌ها و استارتاپ‌های تازه‌کار از نیچ مارکتینگ به عنوان روشی برای معرفی محصول و خدمات به مشتریان استفاده می‌کنند؛ اما شرکت‌های بزرگی وجود دارند که با کمک این رویکرد، درآمد زیادی کسب کرده و حاشیه سود خود را افزایش می‌دهند؛ در این آموزش از همیار آی‌تی شما را با مفاهیم اصلی نیچ مارکتینگ و زوایای مختلف آن آشنا خواهیم کرد.
نیچ مارکتینگ چیست؟
نیچ مارکتینگ (Niche Marketing) یا بازاریابی جاویژه (گوشه‌ای) به رویکردی گفته می‌شود که تمام فعالیت‌های بازاریابی را روی بخش مشخصی از بازار متمرکز می‌کند. در واقع چیزی به عنوان نیچ در بازار وجود ندارد، بلکه متخصصان بازاریابی به نیازهایی در بازار پی می‌برند که تاکنون کسی نتوانسته آن‌ها را برآورده کند. در نیچ مارکتینگ باید تلاش کنید تا به کسب و کاری بزرگ در بخش کوچکی از بازار تبدیل شوید.
به نقل از ویکی‌پدیا، بازار جاویژه، بخش حاشیه‌ای کوچکی از بازار است که بر روی یک نیاز ویژه یا یک کالای ویژه متمرکز شده‌است. این گونه از مدیریت بازاریابی، بازار هدف خود را بر پایه نیاز بسیار ویژه، دامنه قیمتی، کیفیت کالا و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی تعریف کرده‌است. شبکه‌های ورزشی مانند ای‌اس‌پی‌ان از نمونه‌های بازاریابی جاویژه هستند.
البته می‌توان از زاویه دیگری نیز به نیچ مارکتینگ نگاه کرد؛ در واقع این رویکرد می‌تواند طرحی برای بازاریابی هدفمند باشد که بخش ویژه‌ای از بازار را نشانه می‌گیرد. به عبارتی این بخش، از پتانسیل بسیار بالایی برای خرید محصول یا خدمات شرکت برخوردار است. در نتیجه، ین نیاز بازار است که نوع مخصول و نحوه توسعه آن را مشخص می‌کند. از طرفی دیگر، نوع و میزان تقاضا در بازار، اثر بیشتری نسبت به کیفیت محصول روی قیمت نهایی آن دارد.
استراتژی نیچ مارکتینگ یا بازاریابی گوشه‌ای
در استراتژی نیچ مارکتینگ درست مانند سایر استراتژی‌ها، باید کار را از آنالیز رقبا شروع کنید. امروزه اگر قصد داشته باشید که در هر حوزه‌ای دست به شروع کار بزنید، مطمئنا رقبایی برای شما وجود خواهند داشت. برای مثال اگر می‌خواهید به عنوان یک آنلاین شاپ فعالیت خود را آغاز کنید، باید به بررسی فروشگاه‌های اینترنتی مرتبط با حوزه خود بپردازید. در واقع اولین اقدامی که باید در نیچ مارکتینگ انجام دهید، انتخاب حوزه کاری و دسته‌ای مشخص برای محصولات است.
بنابراین اگر به عنوان فروشگاه اینترنتی کفش فعالیت می‌کنید، باید از هر روش و تکنیکی استفاده کنید تا تعداد بیشتری از مشتریان را به سمت خود جذب کنید. اگرچه سایتی همانند آمازون در جهان وجود داشته و بیشتر افراد از آن خرید می‌کنند، اما هرگز نمی‌توان از عملکرد هزاران سایت فروشگاهی تخصصی دیگر چشم‌پوشی کرد. افراد بسیاری وجود دارند که علاقه‌مند هستند برای خرید یک محصول،به فروشگاه‌های اختصاصی مراجعه کنند. این رفتار در جهان واقعی نیز امری عادی محسوب می‌شود، چراکه شما برای خرید ساعت، به ساعت فروشی مراجعه می‌کنید.
به جرات می‌توان گفت که نیچ مارکتینگ همیشه جواب داده و می‌تواند سود زیادی برای کسب و کارتان به ارمغان بیاورد. به همین دلیل است که توصیه می‌کنیم حداقل در اوایل فعالیت خود، به سراغ نیچ مارکتینگ بروید تا به یک برند تبدیل شوید. حتی اگر از بحث سایت‌های فروشگاهی با آن دسته‌بندی‌های ضعیف عبور کنیم، سایت‌های خبری نیز عملکرد جالبی ندارند. تقریبا تمامی سایت‌ها به تقلید از سایت‌های بزرگ و مرجع خبری، قصد پوشش تمامی اخبار را دارند. در حالی که اگر به صورت اختصصای روی اخبار سیاسی یا اقتصادی یا هر چیز دیگری تمرکز کنند، رشد چشمگیری خواهند داشت.
کمپین‌های پرکاربرد در بازاریابی گوشه‌ای
در این بخش از مطلب، با ۳ نوع کمپین بزرگ و کاربردی در نیچ مارکتینگ آشنا می‌شویم. این کمپین‌ها بر اساس نیازهای مشتریان طراحی شده و تحت تاثیر مواردی همچون کانال‌های توزیع قرار دارند؛ البته اشاره به آن‌ها در این بخش به این معنا نیست که در سایر روش‌های بازاریابی قابل اجرا نیستند، بلکه به دلیل ماهیت نیج مارکتینک، می‌توانید در این نوع از بازاریابی بهترین نتیجه را از آن‌ها گرفت.
کمپین بازاریابی دهان به دهان
در چنین کمپین‌هایی، توجه کمتری به فعالیت‌های کلی بازاریابی و تبلیغات می‌شود. اما در مقابل، تمرکز بیشتری روی برقراری ارتباط و دیالوگ میان مشتریان شده و بدین ترتیب، به شکل نامحسوس‌تری با کسب و کارتان آشنا می‌شوند. از جمله تکنیک‌های موثر در این کمپین، می‌توان به اسپانسری مالی برنامه‌های محبوب و پرمخاطب یا اهدای جوایز در رویدادهای مختلف اشاره کرد. اگرچه طراحی چنین کمپین‌هایی به زمان نسبتا زیادی نیاز دارد، اما در صورتی که به شکل درستی عمل کرده باشید، شاهد نتایج ایده‌آلی خواهید بود. در نتیجه، مردم به صورت شفاهی، برند شما را به یکدیگر معرفی خواهند کرد.
کمپین کسب اعتبار
در اجرای کمپین کسب اعتبار، کافی است از افراد با نفوذ در میان مردم بخواهید که از محصول یا کسب و کارتان حمایت کنند. امروزه اجرای این نوع کمپین در مارکتینگ، به خصوص شبکه‌های اجتماعی اهمیت زیادی پیدا کرده و با نام اینفلوئنسر مارکتینگ شناخته می‌شود. همچنین به جای کمک خواستن از افراد بانفوذ در بازار، می‌توانید به افرادی مراجعه کنید که طرفداران زیادی داشته و جایگاهی به عنوان پیشنهاد دهنده در میان مردم کسب کرده‌اند. بنابراین باید نام این افراد را فهرست کرده و به صورت هدفمند با آن‌ها همکاری کنید.
به عنوان مثال می‌توانید از یک وبلاگ مشهور و پرمخاطب بخواهید که مطلبی در خصوص خدمات یا محصول شما منتشر کنند و در آن اظهار نظرات مثبتی داشته باشند. با این کار، برند شما به صورت نامحسوس توسط وبلاک تبلیغ شده و مخاطبان بیشتری به دست خواهید آورد. در این روش، میزان موفقیت شما با میزان اعتبار و محبوبیت شخص معرفی‌کننده، رابطه مستقیم دارد.
کمپین‌های تایید موازی
هدف از اجرای این کمپین در نیچ مارکتینگ صرفا در معرض دید قرار گرفتن کسب و کارتان است. به عنوان مثال، اگر صاحب یک پلتفرم آنلاین حسابداری هستید، تبلیغات در ویدئوهای آموزشی حسابداری می‌تواند روشی مناسب برای برندینگ شما باشد.
انواع روش‌های نیچ مارکتینگ
روش‌های مختلفی برای پیاده‌سازی بازاریابی جاویژه وجود دارد که از طریق آن می‌توان بازار هدف را مشخص کرد. در واقع با استفاده از این روش‌ها، باید بازار هدف خود را مشخص کنید.
تمرکز بر یک حوزه خاص
زمانی که از استراتژی نیچ مارکتینگ صحبت می‌کردیم، به مثال‌هایی اشاره کردیم که مشخصا یک روش بازاریابی جاویژه محسوب می‌شود. در مجموع باید به جای فعالیت در یک بازار کلی مثل پوشاک، ریزتر شوید و داره موضوعی خود را به مواردی همچون ساعت، تیشرت، کفش و… محدود کنید. در این صورت سرعت رشد شما افزایش چشمگیری پیدا کرده و علاوه بر برندسازی، کار راحت‌تری در سئو سایت خواهید داشت.
فعالیت به صورت محلی
در روشی دیگر، بدون توجه به حوزه کاری شما، این مرزهای جغرافیایی هستند که مورد توجه قرار می‌گیرند. ممکن است با انتخاب یک شهر یا محله بتوانید رشد بیشتری تجربه کنید. معمولا این روش برای کسب و کارهایی مناسب است که کارشان ارائه خدمات است. البته تعریف صحیح نیچ مارکتینگ محلی بر انتخاب درست محله‌ها تمرکز دارد و شهرهای دیگر کمتر مد نظر قرار می‌گیرند.
عرضه محصولات خاص
نیچ مارکتینگ محصول زمانی می‌تواند برای شما کارساز باشد که در بازاری با محصولات مشابه، محصولی با ظاهر یکسان و ویژگی‌های اختصاصی عرضه کنید. در این روش نباید کسب و کارها را مورد بررسی قرار دهید، بلکه محصول و ویژگی آن‌ها برای شما اهمیت دارد.
به عنوان مثال، یک وب‌سایت آموزش دیجیتال مارکتینگ می‌خواهد محصولاتی در سایت خود به فروش برساند. پس از انجام بررسی‌های لازم، متوجه می‌شود که اکثر سایت‌ها، یک آموزش کلی را به فروش می‌رسانند. حال اگر این سایت بتواند یک دوره آموزشی تخصصی‌تر مثل سئو (SEO) یا حتی ریزتر آماده کند، شانس بیشتری برای موفقیت خواهد داشت.
توجه به گروه‌های سنی و جنسی
به طور خلاصه، امروزه شاهد محتوا، خدمات و محصولات چندان زیادی برای گروه‌های سنی کودکان و سالمندان نیستیم و در صورتی که این افراد را مد نظر داشته باشید، به تعداد زیادی مشتری دسترسی خواهید داشت. همچنین با انتخاب گروه‌های جنسی، رشد بهتری در راه‌اندازی کمپین‌های دهان به دهان خواهید داشت.
نیچ مارکتینگ چه مزایایی دارد؟
حال که با مفهوم نیچ مارکتینگ، استراتژی و انواع روش‌های اجرای آن آشنا شدید، بهتر است نگاهی کلی به مزایای آن داشته باشیم، مزایایی مثل عدم نیاز به سرمایه‌ی زیاد، افزایش توان رقابتی، شناخت بهتر مخاطب و افزایش سرعت برندینگ که در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.
عدم نیاز به سرمایه زیاد
برای فعالیت در یک بازار گسترده، به سرمایه و انرژی بسیار زیادی نیاز خواهید داشت، اما اگر بخش کوچکی از بازار را مد نظر داشته باشید، سرمایه کمتری برای راه‌اندازی کسب و کار خود نیاز خواهید داشت. در واقع کسب و کارهای زیائی وجود دارند که با سرمایه بسیار کمی فعالیت خود را شروع کرده‌اند و الان جایگاه مناسبی دارند.
افزایش توان رقابتی
مطمئنا با حضور در بازارهای بزرگ، رقبایی در مسیرتان قرار می‌گیرند که توان رقابت با آن‌ها را نخواهید داشت و به ناچار باید شکست را قبول کنید. اما با حضور در یک بخش از بازار تخصصی، مطمئنا توان رقابت شما افزایش خواهد یافت.
شناخت بهتر مخاطب
از هر بازاریاب موفقی که بپرسید، شناخت مخاطب یکی از بزرگ‌ترین عوامل موفقیت یک کسب و کار محسوب می‌شود. تا زمانی که از ویژگی‌های مشترک مخاطبان خود اطلاع نداشته باشید، چگونه می‌خواهید محصول یا خدماتی مناسب برای رفع نیاز آن‌ها ارائه دهید؟ البته شناخت مخاطبان امری زمان‌بر است اما هرچقدر تعداد آن‌ها محدودتر باشد، سرعت بیشتری خواهید داشت.
افزایش سرعت برندینگ
مطمئنا نام بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی ایران یعنی دیجی‌کالا را تاکنون شنیده‌اید. یکی از مهم‌ترین دلایل رسیدن به چنین جایگاهی، استراتژی نیچ مارکتینگی است که این فروشگاه در زمینه فروش کالاهای دیجیتال انتخاب کرده بود؛ همین امر موجب شد تا مخاطبان بیشتری آن را بشناسند و در مدت زمان کوتاهی به یک برند بزرگ تبدیل شد. از طرفی دیگر، این موضوع با افزایش اعتماد مخاطبان همراه خواهد بود که البته مواردی همچون کیفیت محصول و خدمات، تاثیر زیادی در این موضوع دارند.
در این مطلب اشاره کردیم که حضور در بازارهای بزرگ و رقابت با کسب و کارهای قدیمی و شناخته شده، احتمالا به شکست ما منتهی خواهد شد. بنابراین می‌توانیم بخش کوچک و خاصی از بازار را انتخاب کرده و با شناخت نیازهای مخاطبان، محصول یا خدماتی مناسب ارائه دهیم. البته نیچ مارکتینگ روش نیست که در عرض چند هفته بتواند نرخ تبدیل شما را به حداکثر ممکن برساند؛ بنابراین لازم است که صبر کافی داشته باشید و ارتباط خود را با مخاطبان بهبود دهید.